วิกฤตยาเสพติด: เฟนทานิลทะลักเข้าสู่สหรัฐฯ ได้อย่างไร ?

ที่มาของภาพ : Getty Photos

โดนัลด์ ทรัมป์ ประธานาธิบดีสหรัฐฯ ได้กำหนดมาตรการภาษีขนานใหญ่ต่อสินค้าจีน โดยอ้างว่ารัฐบาลจีนล้มเหลวในการหยุดยั้งการส่งออกสารเคมีที่ใช้ในการผลิตยาเฟนทานิล (fentanyl) ซึ่งเป็นยาระงับปวดประสิทธิภาพสูงในกลุ่มโอปิออยด์ (Opioid)

ที่ผ่านมา สหรัฐฯ มักกล่าวหาบริษัทจีนว่า มีส่วนรู้เห็นในการจัดหาสารเคมีให้กับกลุ่มที่ผลิตยาเสพติด ฝั่งจีนตอบโต้กลับด้วยมาตรการภาษีของตนเอง

รัฐบาลสหรัฐฯ ยังกล่าวหาแคนาดาและเม็กซิโกว่าไม่สามารถป้องกันกลุ่มอาชญากรจากการลักลอบนำเข้าเฟนทานิลสู่สหรัฐฯ ได้

ทรัมป์เคยวางแผนเก็บภาษีทั้งสองประเทศนี้ แต่ได้ระงับมาตรการดังกล่าว หลังจากตกลงเงื่อนไขบางส่วนเกี่ยวกับมาตรการรักษาความปลอดภัยชายแดนที่เข้มงวดขึ้นได้

วิกฤตเฟนทานิลในสหรัฐฯ รุนแรงแค่ไหน ?

เฟนทานิลเป็นยาเสพติดสังเคราะห์ที่ผลิตจากสารเคมีหลายชนิด เดิมทีหน่วยงานกำกับดูแลของสหรัฐฯ อนุมัติให้ใช้เป็นยาแก้ปวดทางการแพทย์ในช่วงปี 1960 แต่ปัจจุบันยาชนิดนี้กลับกลายเป็น สาเหตุหลักของการเสียชีวิตจากการใช้ยาเกินขนาดในสหรัฐฯ

เรื่องแนะนำ

Break of เรื่องแนะนำ

ตามข้อมูลจากศูนย์ควบคุมและป้องกันโรคของสหรัฐฯ (Facilities for Disease Administration – CDC) มีชาวอเมริกันกว่า 74,000 คนเสียชีวิตในปี 2023 จากการใช้สารเสพติดที่มีเฟนทานิลปนเปื้อน

เฟนทานิลมักถูกผสมกับยาเสพติดผิดกฎหมายชนิดอื่น ๆ ทำให้ผู้ใช้หลายคนไม่รู้ว่าสารที่พวกเขาบริโภคมีเฟนทานิลปนอยู่

ความรุนแรงของเฟนทานิลทำให้การได้รับยาชนิดนี้เพียง 2 มิลลิกรัม หรือเท่ากับปลายดินสอ ก็อาจทำให้เสียชีวิตได้

ในช่วงสิบปีที่ผ่านมา ห่วงโซ่อุปทานของเฟนทานิลได้ขยายตัวไปทั่วโลก ทำให้หน่วยงานบังคับใช้กฎหมายและผู้กำหนดนโยบายควบคุมมันได้ยากขึ้น

ทั้งนี้ ประเทศจีนถือเป็นแหล่งที่มาหลักของสารตั้งต้นที่ใช้ในการผลิตเฟนทานิล

เฟนทานิลแทบทั้งหมดทะลักเข้ามาจากเม็กซิโก

นับตั้งแต่เดือน ก.ย. ที่ผ่านมา เจ้าหน้าที่ศุลกากรและป้องกันชายแดนของสหรัฐฯ (Customs and Border Patrol – CBP)

จำนวนเกือบทั้งหมด 98% ถูกสกัดกั้นที่ชายแดนด้านตะวันตกเฉียงใต้ติดกับเม็กซิโก ขณะที่สัดส่วนน้อยกว่า 1% ถูกยึดที่ชายแดนตอนเหนือของสหรัฐฯ ติดกับแคนาดา

ส่วนที่เหลือมาจากเส้นทางขนส่งทางทะเลหรือจุดตรวจอื่น ๆ ภายในสหรัฐฯ

กราฟแสดงปริมาณเฟนทานิลที่ถูกยึด (หน่วยเป็น ปอนด์) ในแต่ละภูมิภาคชายแดนของสหรัฐฯ ในปีงบประมาณ (ต.ค.-ก.ย.) ตั้งแต่ปี 2021 ถึง 2025 ซึ่งแสดงให้เห็นว่าการยึดส่วนใหญ่อย่างท่วมท้นเกิดขึ้นที่ชายแดนสหรัฐฯ-เม็กซิโก

ตามรายงานของสำนักงานปราบปรามยาเสพติดสหรัฐฯ (Drug Enforcement Agency – DEA) ระบุว่าองค์กรอาชญากรรมของเม็กซิโก รวมถึงกลุ่มค้ายาเสพติดซินาโลอา มีบทบาทสำคัญในการผลิตและลักลอบนำส่งเฟนทานิล เมทแอมเฟตามีน และยาเสพติดผิดกฎหมายอื่น ๆ เข้าสู่สหรัฐฯ

สารเคมีที่ใช้ในการผลิตเฟนทานิลถูกลักลอบนำเข้าจากจีนโดยผู้ค้ายา และถูกเปลี่ยนเป็นผลิตภัณฑ์สำเร็จรูปในห้องทดลองในเม็กซิโก ก่อนถูกลักลอบนำข้ามพรมแดนเข้าสู่สหรัฐฯ

ตามข้อมูลของ DEA กลุ่มพันธมิตรซินาโลอาใช้กลยุทธ์หลากหลายในการซ่อนการขนส่งสารเคมีที่เข้าสู่เม็กซิโก เช่น การซุกซ่อนในสินค้าถูกกฎหมาย การติดฉลากปลอม การใช้บริษัทบังหน้า และการขนส่งผ่านประเทศที่สาม

รัฐบาลสหรัฐฯ ภายใต้การนำของโดนัลด์ ทรัมป์ เคยกล่าวหาว่ารัฐบาลเม็กซิโกร่วมมือกับแก๊งค้ายา อย่างไรก็ตาม ประธานาธิบดีไชน์บาว์มของเม็กซิโกปฏิเสธข้อกล่าวหาดังกล่าวโดยระบุว่าเป็น “การใส่ร้าย”

เมื่อเดือน ธ.ค. ที่ผ่านมา ไม่นานหลังจากที่ทรัมป์ขู่ว่าจะใช้มาตรการภาษีต่อเม็กซิโก กองกำลังความมั่นคงของประเทศได้ประกาศการยึดเฟนทานิลครั้งใหญ่ที่สุดในประวัติศาสตร์เม็กซิโก คิดเป็นปริมาณถึง 20 ล้านโดส

ที่มาของภาพ : Getty Photos

ความรุนแรงของเฟนทานิลทำให้การได้รับยาเพียง 2 มิลลิกรัม หรือเท่ากับปลายดินสอ ก็อาจเป็นขนาดที่ทำให้เสียชีวิตได้

จีนคือแหล่งสารตั้งต้นเฟนทานิลรายใหญ่

ในปี 2019 รัฐบาลจีนจัดให้เฟนทานิลเป็นสารเสพติดควบคุม และต่อมาก็เพิ่มสารเคมีที่ใช้ในการผลิตเฟนทานิลตัวอื่น ๆ เข้าไปในรายชื่อเช่นเดียวกัน

อย่างไรก็ตาม การค้าสารเคมีอื่น ๆ ที่ใช้ในการผลิตเฟนทานิล ซึ่งบางชนิดมีการใช้งานที่ถูกกฎหมาย ยังคงไม่ได้รับการควบคุม เนื่องจากผู้ที่เกี่ยวข้องในธุรกิจนี้ยังคงหาวิธีใหม่ ๆ เพื่อหลบเลี่ยงกฎหมายได้

การตรวจสอบคำฟ้องของศาลสหรัฐฯ หลายฉบับ ซึ่งมีรายละเอียดเกี่ยวกับปฏิบัติการของสายลับที่สื่อสารกับผู้ผลิตสารเคมีในจีน บ่งชี้ว่าบริษัทเคมีบางแห่งในจีนได้ขายสารเคมี ซึ่งรวมถึงสารเคมีที่ถูกควบคุม โดยรู้ดีว่าสารเหล่านี้จะถูกนำไปใช้ผลิตเฟนทานิล

คำฟ้องหลายสิบฉบับที่บีบีซีเวริฟายตรวจสอบ ระบุว่าผู้ผลิตในจีนได้ให้คำแนะนำเกี่ยวกับวิธีผลิตเฟนทานิลจากผลิตภัณฑ์ของพวกเขา ผ่านแพลตฟอร์มเข้ารหัสและการชำระเงินด้วยคริปโตเคอเรนซี

“นี่เป็นช่องโหว่ขนาดใหญ่ที่ทำให้กลุ่มอาชญากรสามารถขายผลิตภัณฑ์ที่ถูกกฎหมาย แต่พวกเขาทราบดีว่ากำลังขายให้กับกลุ่มอาชญากร” แวนดา เฟลบับ-บราวน์ นักวิจัยอาวุโสด้านนโยบายต่างประเทศแห่งสถาบันบรูคกิงส์กล่าว

ในแถลงการณ์ จีนระบุว่าตัวเองคือหนึ่งในประเทศที่มีกฎหมายควบคุมยาเสพติดที่เข้มงวดที่สุดในโลก และเคยปฏิบัติการร่วมกับสหรัฐฯ ในอดีต พร้อมกล่าวว่า “สหรัฐฯ ควรแก้ปัญหาเฟนทานิลของตนเอง”

แม้ว่าจีนยังคงเป็นแหล่งที่มาหลักของสารเคมีที่ใช้ผลิตเฟนทานิล แต่ DEA ก็ระบุด้วยว่าอินเดียกำลังกลายเป็นแหล่งสำคัญของสารเคมีเหล่านี้

ในคำฟ้องของศาลสหรัฐฯ เมื่อเดือน ม.ค. 2025 บริษัทเคมีสองแห่งในอินเดียถูกตั้งข้อหาจัดหาสารเคมีที่ใช้ผลิตเฟนทานิลให้กับสหรัฐฯ และเม็กซิโก

บทบาทของแคนาในการค้าเฟนทานิล

ประธานาธิบดีทรัมป์กล่าวหาแคนาดา รวมถึงเม็กซิโก ว่าปล่อยให้ “มีผู้คนจำนวนมหาศาลและเฟนทานิลหลั่งไหลเข้าสู่สหรัฐฯ”

อย่างไรก็ตาม ข้อมูลจากสำนักงานศุลกากรและป้องกันชายแดนของสหรัฐฯ ระบุว่า มีเฟนทานิลเพียงประมาณ 0.2% ที่ถูกตรวจยึดในสหรัฐฯ เท่านั้น ที่ยึดมาได้จากชายแดนด้านที่ติดกับแคนาดา ขณะที่เฟนทานิลเกือบทั้งหมดถูกยึดที่ชายแดนสหรัฐฯ-เม็กซิโก

อย่างไรก็ตาม ในเดือน ม.ค. หน่วยงานข่าวกรองด้านการเงินของแคนาดารายงานว่า กลุ่มอาชญากรรมในแคนาดามีบทบาทเพิ่มขึ้นในการผลิตเฟนทานิล โดยนำเข้าสารเคมีและอุปกรณ์ห้องปฏิบัติการจากจีน

การค้าขายเฟนทานิลเกิดขึ้นในทั้งสองทิศทาง ในช่วง 10 เดือนแรกของปี 2024 หน่วยงานชายแดนของแคนาดารายงานการยึดเฟนทานิล 10.8 ปอนด์ (4.9 กิโลกรัม) ที่ถูกลักลอบนำเข้าจากสหรัฐฯ ขณะที่หน่วยลาดตระเวนชายแดนสหรัฐฯ สกัดกั้นเฟนทานิล 32.1 ปอนด์ (14.6 กิโลกรัม) ที่มาจากแคนาดาได้

เมื่อเดือน ธ.ค. ที่ผ่านมา รัฐบาลแคนาดาประกาศจัดสรรงบประมาณ 1.3 พันล้านดอลลาร์แคนาดา เพื่อแก้ไขปัญหายาเสพติดเฟนทานิลและเพิ่มความเข้มงวดในการรักษาความปลอดภัยชายแดน

รายงานเพิ่มเติมโดย ลูซี กิลเดอร์