‘ปชน.-รัฐบาล’ โต้แก้ปัญหา ‘เหมืองทองอัครา’ ไม่ขยับ เหตุมีดีลลับ ?

ประชาไท สรุปการอภิปรายไม่ไว้วางใจ ‘อิทธิพล' สส.พรรคประชาชน ลุกขึ้นซักฟอก ถามนายกฯ ‘แพทองธาร’ ไม่แก้ปัญหาเหมืองทองอัครา ไม่ดำเนินคดีกับ ‘ประยุทธ์' เพราะมีดีลลับจัดตั้งรัฐบาลหรือไม่ ทำไมท่าทีไม่เหมือนเมื่อก่อน ด้าน ‘จิราพร' แจงที่ยังไม่มีความคืบหน้า เพราะอนุญาโตตุลาการยังไม่มีคำตัดสิน คดียังไม่ยุติ พร้อมยืนยันไม่มีดีลลับแลกประเทศ มีแต่ดีลแก้ปัญหาประเทศ

เมื่อ 24 มี.ค. 2568 ในการประชุมสภาราษฎร ครั้งที่ 26 (สมัยสามัญประจำปีครั้งที่สอง) มีวาระอภิปรายลงมติไม่ไว้วางใจคณะรัฐมนตรี นำโดยแพทองธาร ชินวัตร

โดยอิทธิพล ชลธราคีรี สส.พรรคประชาชน อภิปรายไม่ไว้วางใจนายกรัฐมนตรี ประเด็นความไม่คืบหน้าการจัดการปัญหาจากการใช้อำนาจตามมาตรา 44 ออกคำสั่งปิดเหมืองทองอัครา เมื่อสมัยรัฐบาลประยุทธ์ จันทร์โอชา ปี 2559 โดยระบุว่า สาเหตุมาจากการดีลจัดตั้งรัฐบาล เอื้อประโยชน์ให้กันและกัน ซึ่งอาจทำให้ไทยต้องเสียค่าชดเชยนับหมื่นล้านบาท

อิทธิพล ย้อนจุดเริ่มต้นปัญหาว่า หลังจากประยุทธ์ สั่งปิดเหมืองฉับพลัน ทำให้บริษัท คิงเกต คอนโซลิเตด ลิมิเตด ซึ่งเป็นบริษัทสัญชาติออสเตรเลีย ได้ยื่นฟ้องกับอนุญาโตตุลาการที่ประเทศสิงคโปร์ เนื่องจากการสั่งปิดเหมืองดังกล่าวขัดกับข้อตกลงการค้าเสรีไทย-ออสเตรเลีย และไทยต้องใช้ภาษีกว่า 700 ล้านบาทในการสู้คดี การพิจารณาคดีแล้วเสร็จเมื่อวันที่ 12 ก.พ. 2563 และอนุญาโตตุลาการพร้อมออกคำชี้ขาดแล้ว แต่ประเทศไทยตอนนั้นเกรงจะแพ้คดีความ จึงเจรจาเลื่อนคำชี้ขาดออกไป ถึงวันนี้ยังไม่มีคำชี้ขาด

ก่อนหน้านี้ สส.จิราพร สินธุไพร พรรคเพื่อไทย เคยอภิปรายไม่วางใจสมัยรัฐบาลประยุทธ์ เสนอ 4 ข้อ ดังนี้ 1. ควรนำคนผิดมาลงโทษ 2. ไม่ควรเลื่อนคำชี้ขาดอนุญาโตตุลาการ เพราะว่าการเลื่อนทุกครั้งทำให้ไทยเสียประโยชน์ให้กับบริษัทคิงเกต 3. หยุดประเคนผลประโยชน์ของชาติบ้านเมืองให้กับคิงเกต และ 4. หยุดการล้มคดีภายในประเทศทั้งหมดให้กับบริษัทคิงเกต

ภาพ 1 สไลด์ของอิทธิพล ชลธนาคีรี พูดถึงข้อเสนอของ จิราพร สินธุไพร พรรคเพื่อไทย ที่เคยอภิปรายไม่ไว้วางใจในสมัยรัฐบาลประยุทธ์ จันทร์โอชา กรณีของเหมืองอัครา จำนวน 4 ข้อ

อิทธิพล กล่าวต่อว่า ผ่านมา 2 ปียังไม่มีความคืบหน้าในทุกๆ เรื่อง ไม่มีการดำเนินคดีกับประยุทธ์ จันทร์โอชา แถมยังมีการเอา สส.พรรครวมไทยสร้างชาติ มานั่งเก้าอี้รัฐมนตรีกระทรวงอุตสาหกรรมที่ประยุทธ์ทำผิด จนทำให้มีข้อสงสัยว่าจะเอาผิดกับประยุทธ์ได้อย่างไร

อิทธิพล ระบุว่า พรรคเพื่อไทย เคยบอกว่าจะต้องหยุดเลื่อนการอ่านคำชี้ขาดของอนุญาโตตุลาการ เพราะว่าทุกครั้งที่มีการเลื่อนประเทศชาติจะต้องเสียผลประโยชน์ให้กับบริษัทคิงเกต แต่กลายเป็นว่าพอพรรคเพื่อไทยเป็นรัฐบาล มีการเลื่อนอ่านคำชี้ขาดมาแล้ว 3 ครั้ง

โดย 1 ในนั้นเกิดขึ้นในสมัยรัฐบาลแพทองธาร โดยเลื่อนฟังคำชี้ขาด 30 ก.ย. 2567 มาเป็น 30 ก.ย. 2568 ให้เหตุผลว่ายังไม่มีเสถียรภาพทางการเมือง และยังไม่ได้ตั้งทีมเจรจารับผิดชอบเรื่องเหมืองทองอัครา แบบนี้เขาตั้งคำถามได้ไหมว่า เป็นการเลื่อนเพื่อประวิงเวลาเอาผลประโยชน์ชาติไปแก้ไขผลประโยชน์ทางการเมืองของตัวเองหรือไม่

สส.พรรคประชาชน กล่าวต่อว่า รัฐบาลที่แล้วมีการออกอาชญาบัตรพิเศษสำรวจและทำเหมืองแร่ทองคำให้บริษัทอัคราฯ ที่แหล่งทองคำสุวรรณ และแหล่งทองคำโชคดี จ.เพชรบูรณ์ จำนวน 44 ไร่ ซึ่งเป็นพื้นที่ทับซ้อนกับเขตอุทยานแห่งชาติและเขตป่าสงวน และไม่มีการทำแผนแม่บท ซึ่งขัดกับ พ.ร.บ.แร่ อย่างชัดเจน ที่ไม่อนุญาตให้ทำเหมืองในพื้นที่ป่าสงวน แต่ผ่านมา 2 ปี ก็ยังไม่มีความคืบหน้าเรื่องการแก้ไขปัญหา หรือการถอนใบอนุญาตทำเหมือง

สส.พรรคประชาชน กล่าวว่า นอกจากเหมืองทองอัคราฯ จะถูกกล่าวหาเรื่องการปล่อยสารเคมีจนชาวบ้านได้รับผลกระทบแล้ว แต่ยังมีคดีความกับหน่วยงานรัฐนับ 10 คดี เช่น รุกป่า บุกรุกทำลายสาธารณะประโยชน์ ยึดถือครอบครองที่ป่าไม้ถาวร ขยายโรงงานไม่ได้รับอนุญาต ฝ่าฝืนการประกอบธุรกิจโดยคนต่างด้าว และอื่นๆ อีกหลายข้อกล่าวหา ก่อนหน้านี้เอกสารคำแถลงต่อสื่อมวลชนของบริษัทคิงเกต ได้เคยมีข้อต่อรองขอให้ไทยล้มคดีที่บริษัทถูกดำเนินคดีภายในประเทศไทยหลายคดี ซึ่งการให้ล้มกระบวนการยุติธรรมมันทำไม่ได้ เพราะว่ามันทำลายหลักนิติรัฐ ดังนั้น รัฐบาลจึงใช้วิธีการดองคดีไปเรื่อยๆ เพื่อไม่ให้กระบวนการยุติธรรมเดินต่อไปได้ มีหลักฐานชัดเจนว่า สส.จิราพร เคยสอบถามเจ้าหน้าที่กรมสอบสวนคดีพิเศษ (DSI) ในกรรมาธิการงบประมาณ ซึ่ง DSI ระบุว่าเคยส่งจดหมายสอบถามกระทรวงอุตสาหกรรมแล้ว แต่ไม่ได้รับคำตอบ ตอนนั้น พรรคเพื่อไทยก็วิจารณ์รัฐบาลประยุทธ์ ว่าดองคดี แต่พอรัฐบาลเพื่อไทยปรองดองกับ รทสช.แล้ว คดีก็ไม่มีความคืบหน้าเหมือนเดิม

อิทธิพล กล่าวต่อว่า มีบางคดี DSI ได้ทำเสร็จแล้ว อย่างคดีรุกที่หลวง แต่มีการทักท้วงแต่แรกแล้วว่าสำนวนอ่อน เพราะต้องตั้งข้อกล่าวหาว่าอัคราฯ ทำเหมืองทองโดยไม่ได้ประทานบัตร แต่ DSI ไม่ได้ตั้งข้อกล่าวหานี้ส่งให้อัยการ ซึ่งเรื่องนี้อาจทำให้บริษัทพ้นผิดไปได้ อีกทั้งพออัยการมีความเห็นสั่งฟ้องศาล แต่ผ่านมา 1 ปี เจ้าหน้าที่รัฐยังไม่มีการจับตัวเจ้าของบริษัทอัคราฯ มาสั่งฟ้องศาลได้ ทำให้มีข้อสงสัยว่านายกฯ ตั้งใจแก้ไขปัญหาขนาดไหน เป็นการประวิงเวลาเพื่อล้มคดีหรือไม่ เหตุผลที่เมื่อก่อนวิจารณ์เขา แต่ตอนนี้กลับไม่ทำอะไร เพราะว่ามันเป็นดีลในการจัดตั้งรัฐบาลของพรรคเพื่อไทยที่จะไม่เอาผิดใครในสมัยรัฐบาลที่แล้วหรือไม่

รทสช.ยันไม่มีดีลลับล้มคดี

เอกนัฐ พร้อมพันธุ์ รมว.กระทรวงอุตสาหกรม ลุกชี้แจงส่วนที่ถูกพาดพิงว่า เรื่องเหมืองทองอัครานั้นได้ทำตามขั้นตอนทางกฎหมายเพื่อปกป้องประเทศ เหตุที่เกิดขึ้นไม่ได้เป็นเรื่องระหว่างบุคคลกับบริษัทเหมืองอัครา แต่บริษัทฟ้องประเทศไทย การดำเนินการเรื่องนี้ตั้งต้นก็เพื่อปกป้องสุขภาพของประชาชนมาตั้งแต่แรก ส่วนการเลื่อนพิจารณาคดีนั้นตั้งแต่ตนเองปฏิบัติหน้าที่มา ไม่เคยสั่งให้เลื่อนอ่านข้อพิพาท ทุกอย่างดำเนินการตามขั้นตอนโดยหน่วยงานที่รับผิดชอบตามกฎหมายทั้งหมด ไม่เคยเจรจานอกรอบหรือมีดีลลับ

เมื่อข้อพิพาทนี้ยังไม่ได้อ่านคำสั่ง อย่าเพิ่งปรักปรำว่าใครผิดถูก ที่กล่าวหาว่ามีการออกอาชญาบัตรพิเศษผิดกฎหมายทับเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า เรื่องนี้เกิดตาม พ.ร.บ.เหมืองแร่ ไม่มีการออกใบอนุญาตผิดกฎหมายทับซ้อนเขตอุทยานและรักษาพันธุ์ฯ

ส่วนที่บอกว่ามีการต่อรองเพื่อขอล้มคดีนั้น ไม่มีใครสามารถไปต่อรองแลกเปลี่ยนโดยแทรกแซงกระบวนการยุติธรรมของไทยได้ ถ้าทำได้คงต่อรองเรื่องอื่นมากกว่าเรื่องเหมืองทองแล้ว ที่ผ่านมาไม่เคยแทรกแซงองค์กรยุติธรรมหรือองค์กรอิสระ ทุกขั้นตอนดำเนินการเพื่อรักษาผลประโยชน์ของประเทศเป็นที่ตั้ง

ยังไม่มีการแก้ไข เหตุคดียังไม่ยุติ

จิราพร สินธุไพร รัฐมนตรีประจำสำนักนายกฯ ระบุว่า ขอใช้สิทธิชี้แจงเมื่อถูกพาดพิงว่า ประเด็นเหมืองทองอัครา เกิดขึ้นตั้งแต่รัฐบาลที่แล้ว และเกิดก่อนที่จะมีรัฐบาลแพทองธาร

รัฐมนตรีสำนักนายกฯ ระบุว่า คดีที่บริษัทคิงเกต ฟ้องประเทศไทยในอนุญาโตตุลาการ ยังไม่มีที่สิ้นสุด ดังนั้น จึงค่อยดำเนินการ

ส่วนที่มีการดีลตั้งรัฐบาล ไม่แน่ใจว่าต้องใช้จินตนาการมากแค่ไหน ทำให้การแก้ไขปัญหาไม่คืบนั้น จิราพร ระบุว่า การตั้งรัฐบาลใช้กลไกเสียงข้างมากรัฐสภา ดังนั้น การตั้งรัฐบาล โดยไปแลกดีลเหมืองทองอัครา เป็นไปไม่ได้ และไม่มีสัญญาณใดๆ จากรัฐบาลว่าจะมีการใช้อำนาจแทรกแซง หรือเอื้อประโยชน์จากประเด็นนี้ ส่วนหลักฐานสำคัญอยู่ในคำอภิปรายของฝ่ายค้านอยู่แล้วที่บอกว่ารัฐบาลยังไม่ได้คณะกรรมการเจรจาเรื่องเหมืองทองอัครา ฉะนั้น เมื่อไม่มีการตั้งคณะกรรมการฯ ไม่มีการเจรจา และจะดีลแลกประเทศแลกประโยชน์ได้อย่างไร

“เวลาที่จะตั้งรัฐบาล ไม่ใช่แค่พรรคเพื่อไทย พรรคท่าน (ปชน.) ก็ต้องดีล พรรคท่านก็ต้องเจรจา เพื่อให้มีการตั้งรัฐบาล ซึ่งเป็นเรื่องปกติในทางการเมือง เพียงแต่ว่าท่านไปดีล ท่านไปเจรจาแล้วตั้งรัฐบาลไม่ได้ ท่านถึงได้เป็นฝ่ายค้านตอนนี้ ดิฉันยืนยันว่าไม่มีดีลแลกประเทศ มีแต่ดีลเพื่อแก้ปัญหาประเทศ” จิราพร ทิ้งท้าย