ภาพปก/ภาพประกอบ: คชรักษ์ แก้วสุราช  “จาก 42 บาท เหลือ 30 บาท

“จาก 42 บาท เหลือ 30 บาท จากนั้นลดเหลือ 28 บาท ลดลงมาเรื่อยๆ เราทำงานหนักขึ้น เมื่อค่ารอบลดลง หากอยากได้รายได้เท่าเดิม ต้องวิ่งหนักขึ้น 8 ชั่วโมงไม่พอ ไรเดอร์ส่วนใหญ่วิ่งเกือบ วันละ 12 ชั่วโมง”

ใครที่สัญจรผ่านไปผ่านมาใต้สะพานข้างศูนย์การค้าฟิวเจอร์พาร์ค-รังสิต จ.ปทุมธานี อาจพบเห็นกลุ่มไรเดอร์จอดรถมอเตอร์ไซต์ มีสติ๊กเกอร์สีขาว ปรากฏข้อความว่า “ต่อต้านลดค่ารอบ” ติดอยู่ที่กระเป๋าหลายคัน การติดสติกเกอร์นี้เป็นการสื่อสารถึงปัญหาบริษัท LINE MAN ลดค่าตอบแทน (ค่ารอบ) ของไรเดอร์อย่างไม่เป็นธรรมครั้งล่าสุด เมื่อ 6 พ.ค. 2568

ภาพบรรยากาศการหยุดงานประท้วงของไรเดอร์ย่านรังสิต ปทุมธานี เพื่อสื่อสารปัญหาการลดค่ารอบไม่เป็นธรรม

(คลิกลูกศรซ้าย-ขวา เพื่อเลื่อนดูภาพ)

‘ต๋อย' (สงวนชื่อ-นามสกุล) สมาชิกสหภาพคนทำงานแพลตฟอร์มไรเดอร์-รังสิต พูดคุยกับผู้สื่อข่าว ถึงปัญหาการลดค่ารอบ และผลกระทบที่ไรเดอร์ต้องเผชิญ

สำหรับกลุ่มสหภาพคนทำงานแพลตฟอร์มไรเดอร์-รังสิต มาจากการรวมตัวของไรเดอร์ที่ทำงานอยู่ในย่านรังสิต ปทุมธานี จุดเด่นของกลุ่มนี้คือพวกเขาทำงานร่วมกับนักวิชาการ ทำให้มีความเข้าใจด้านกฎหมายแรงงานที่เกี่ยวข้องกับไรเดอร์ และเขาก็อยากส่งต่อความรู้เหล่านี้ให้เพื่อนร่วมอาชีพ เพื่อเป็นเกราะป้องกันการถูกเอาเปรียบ และเป็นพลังการต่อสู้เพื่อสิทธิให้เพื่อนๆ ไรเดอร์

ช่วงที่ผ่านมาปัญหาสำคัญที่ไรเดอร์รับ-ส่งอาหารหลายคนเผชิญ คือ ค่ารอบที่ถูกบริษัทแพลตฟอร์มปรับลดต่อเนื่องและรวดเร็ว บางปีมีการลดค่ารอบ 2 ครั้งในปีเดียว ทำให้ค่าตอบแทนถูกลงมากเมื่อเทียบกับการวิ่งส่งงานในอดีต

“วิ่งจากฟิวเจอร์พาร์คฯ ไปสถานีรถไฟรังสิต อาจได้ 28 บาทต่อรอบ ถ้าเป็นงานพ่วง (งาน แบตช์) จะบวกเพิ่ม 15 บาท รวมเป็น 34 บาทต่อรอบ แต่ถ้าไปไกลกว่านี้ค่ารอบก็จะลดหลั่นลงมา

“มันไม่คุ้ม ไรเดอร์ที่วิ่งมานานจะรู้ราคาเก่า อย่างไปทำธุระที่เคยได้ 50-60 บาท ตอนนี้เหลือแค่ 39 บาท วิ่ง 10 งานสมัยก่อนได้ 600-700 บาท ตอนนี้เหลือแค่ 100-200 กว่าบาท มันลดลงไปมาก

“ต้นทุนของไรเดอร์ไม่เท่ากัน บางคนมีเงินน้อย ใช้รถไม่เหมือนกัน ค่าใช้จ่ายมีทั้งค่าอินเทอร์เน็ต ค่าน้ำมัน ค่าซ่อม ต้องเปลี่ยนน้ำมันเครื่องทุก 15 วัน ถ้าวิ่งหนักๆ ก็ 10 วันเปลี่ยนที มันไม่คุ้มค่าสึกหรอ ผมวิ่งจนรถพังมาคันหนึ่งแล้ว วิ่งวันละ 200 กว่ากิโลเมตรทุกวัน เจอสภาพอากาศทั้งฝนตก น้ำท่วม รถติด ก็เหนื่อย เช่น รถติดจากการทำสะพาน ทำให้ส่ง 2 ออเดอร์ใช้เวลาชั่วโมงกว่า ได้ 28 บาท มันไม่คุ้ม

“บริษัทไม่ได้รับรู้ปัญหาจริงๆ ดูแค่ GPS ว่าไรเดอร์ทำงานอย่างไร แต่ไม่รู้ว่ามีการปิดถนนตรงไหนบ้าง ไม่รู้ว่าทำไมรถติด ทำไมไรเดอร์ไม่ขยับ ทุกวันนี้ก็ยังโดนต่อว่าอยู่ ปัญหาการจราจรติดขัดรุนแรง โดยเฉพาะในย่านคลองต่างๆ ทำให้ต้องเผื่อเวลาออกทำงานเป็นชั่วโมง” ต๋อย กล่าว

ปัญหาการลดค่ารอบยังทำให้ไรเดอร์ต้องทำงานหนักมากขึ้น จากก่อนหน้านี้ไรเดอร์อาจทำงาน 8 ชม.เพื่อให้ได้รายได้เพียงพอต่อการใช้ชีวิต แต่ตอนนี้ต้องทำงานเกิน 10 ชม.ขึ้นไป

“เราทำงานหนักขึ้น แต่ได้เงินน้อยลง ลดค่ารอบมาแล้ว 2 รอบในปีนี้ ครั้งแรกจาก 42 บาท เหลือ 30 บาท ต่อมา จาก 30 บาท เหลือ 28 บาท ลดลงมาเรื่อยๆ เราทำงานหนักขึ้น เมื่อค่ารอบลดลง หากอยากได้รายได้เท่าเดิม ต้องวิ่งหนักขึ้น 8 ชั่วโมงไม่พอ ไรเดอร์ส่วนใหญ่วิ่งเกือบวันละ 12 ชั่วโมง วิ่งถึงสี่ทุ่ม เริ่มอย่างน้อย 9 โมงเช้า เลิก 4 ทุ่ม” สมาชิกสหภาพคนทำงานแพลตฟอร์มไรเดอร์-รังสิต เผย

อนึ่ง สำหรับระบบงานพ่วง หรืองานแบตช์ คืองานที่ระบบจัดสรรและพ่วงงานเข้าไปกับออร์เดอร์แรก โดยระบบจะจัดหาออร์เดอร์จากงานประเภทส่งอาหารจากร้านเดียวกัน หรือละแวกใกล้กัน และมีจุดส่งหลายจุด

หนึ่งในกิจกรรมที่เกิดขึ้นนอกจากการติดสติ๊กเกอร์ คือการหยุดวิ่งรับออเดอร์อาหาร ต๋อย เริ่มการหยุดรับออเดอร์เพื่อประท้วงตั้งแต่เมื่อ 2-3 วันที่ผ่านมา เพื่อต่อต้านและส่งเสียงแพลตฟอร์มได้รับรู้ถึงปัญหาลดค่ารอบไม่เป็นธรรม อย่างไรก็ตาม วิธีการนี้ยังมีข้อสงสัยเรื่องประสบผลสำเร็จ เพราะว่าคนอาจจะยังเข้าร่วมได้ไม่มากพอ เพราะว่าเป็นการแสดงออกโดยสมัครใจ และไรเดอร์แต่ละคนยังมีเงื่อนไขชีวิตที่แตกต่างกัน

“ผมเคยลองหยุดวิ่งสัก 2 วัน เพื่อรอดูสถานการณ์ คนวิ่งก็ลดลงเพราะวิ่งในพื้นที่ย่านคลองไม่คุ้ม ระยะทาง 3 กิโลเมตรเพื่อไปส่งและต้องตีรถเปล่ากลับอีก เหนื่อยและรถติดมากในพื้นที่คลองสี่ คลองสาม

“หากการหยุดวิ่งได้ผลจะทำให้ออเดอร์ชะงัก กองอยู่ที่ร้าน ไม่มีใครรับงาน ทำให้ร้านค้าได้รับผลกระทบ ร้านต้องไปเคลมกับบริษัท ทำให้บริษัทเสียหายในระดับหนึ่งและรู้ว่าไรเดอร์หยุดวิ่ง มีตัวอย่างคือ อีกแพลตฟอร์มเคยลดค่ารอบลงไปที่ 28 บาท แต่ปัจจุบันขึ้นมาเป็น 30 บาทแล้ว เพราะไม่มีคนวิ่ง เมื่อลดเหลือ 28 บาท

“พอค่ารอบลดเหลือ 28 บาท เงินหายไปเป็นร้อยบาทต่อวัน การที่ค่ารอบลดลง 2 บาทต่อรอบไม่ได้หมายความว่าเงินหายไปแค่บาทสองบาท แต่รายได้ต่อวันของไรเดอร์หายไปเป็นร้อยบาท

“วิ่งตั้งแต่ 8 โมงเช้าถึง 2 ทุ่ม ก็พอแล้ว ไม่ลากยาวกว่านั้น ไม่ไหว เคยลองวิ่งหนักๆ ก็ทำได้แค่วันสองวันก็เหนื่อยแล้ว ร่างกายต้องพักผ่อน ด้วยระบบงานแบบนี้ยิ่งไม่ไหว อากาศร้อนตอนกลางวัน เข้าออกห้องแอร์กับอากาศร้อน ทำให้เป็นไข้ได้ เจอกับฝนตกอีก มีหลายปัจจัย

“บริษัทไม่ถามความเห็นไรเดอร์เลย เขาจะมีข้อมูลในแอปฯ แจ้งว่าจะลดค่ารอบลงเหลือ 28 บาทในวันที่กำหนด กำหนดราคาตามเขตต่างๆ และให้กดยืนยันในหน้าแอปฯ ว่าอ่านเรียบร้อยแล้ว เหมือนเป็นการบังคับยินยอม ถ้าไม่ยืนยันหน้าแอปฯ ก็เปิดทำงานไม่ได้ ทุกคนก็ต้องก้มหน้าก้มตาทำงานไป” ไรเดอร์ย่านรังสิต กล่าวถึงปัญหาการออกนโยบายของบริษัทแพลตฟอร์ม

หวังมีกฎหมายคุ้มครองไรเดอร์โดยเฉพาะ

สหภาพคนทำงานแพลตฟอร์มไรเดอร์-รังสิต เรียกร้องให้มีกฎหมายแรงงานที่เฉพาะเจาะจงสำหรับไรเดอร์ เนื่องจากปัจจุบันยังไม่มีการนิยามความสัมพันธ์ระหว่างไรเดอร์กับบริษัทอย่างชัดเจน ทำให้ไรเดอร์ไม่ได้รับการคุ้มครองตามกฎหมายคุ้มครองแรงงาน และไม่สามารถดำเนินการทางกฎหมายได้หากเกิดปัญหา

“อยากให้มีกฎหมายแรงงานที่กำหนดสำหรับไรเดอร์โดยเฉพาะ เพราะตอนนี้ยังไม่มีคำนิยามว่าใครคือลูกจ้าง ใครคือนายจ้าง กฎหมายตรงนี้ยังไม่มี ทำให้ทำอะไรไม่ได้ จะฟ้องศาลก็ทำไม่ได้เพราะไม่มีกฎหมายคุ้มครอง บริษัทจะทำอะไรก็ได้กับไรเดอร์

“อย่างน้อยที่สุดคือ มีการคุ้มครองเมื่อเกิดอุบัติเหตุ มีสิทธิประโยชน์จากกองทุนทดแทน ที่สามารถเบิกจ่ายได้โดย ไม่ต้องสำรองจ่าย อยากได้สิทธิอย่างคนทำงานทั่วไป หากประสบอุบัติเหตุลื่นล้ม ต้องหยุดงานอยู่บ้านรักษาตัวอย่างเดียว ไม่ได้อะไรเลย นี่เป็นกันทุกคน เคยโพสต์ในเพจว่าอยากได้สิทธิคุ้มครองแรงงาน บางคนบอกให้ไปทำงานโรงงาน แต่อุบัติเหตุเกิดขึ้นได้ทุกเมื่อ อย่างน้อยคือ ไม่ต้องสำรองจ่าย ได้รับความช่วยเหลือจากกองทุนประกันสังคม สามารถเลือกโรงพยาบาลได้ ถ้าต้องรอ 30 บาทก็ต้องสำรองจ่ายอยู่ดี” ต๋อย กล่าว

เมื่อถามถึงการแก้ไขปัญหา หรือความหวังถึงบริษัท ต๋อย กล่าวว่า เขาอยากให้ค่ารอบราคากลับมาเป็นเหมือนเดิม ไม่ถูกลง และแก้ไขเรื่องนโยบายอินเซนทีฟหรือโบนัสเงินเพิ่มที่สมเหตุสมผล คือเป้าหมายต้องไม่สูงเกินไป แล้วทำให้ไรเดอร์ต้องโหมงานหนัก