ติ๊กตอกทำกำไรจากการไลฟ์สตรีมเรื่องเพศที่เกี่ยวข้องกับเด็ก

Article info

  • Author, นลินี ศิวธาสัน, แพทริค คลาฮาน และ เดบูลา เคโมลี
  • Feature, ทีมข่าวสืบสวนบีบีซีนิวส์ และแอฟริกาอาย

บีบีซีพบว่า ติ๊กตอก (TikTok) บริษัทโซเชียลมีเดียยักษ์ใหญ่ ทำกำไรจากการแสดงทางเพศของวัยรุ่นอายุเพียง 15 ปีที่ถูกถ่ายทอดสดผ่านอินเทอร์เน็ต (livestream)

บีบีซีได้พูดคุยกับผู้หญิง 3 คนในเคนยา ซึ่งพวกเธอเล่าว่าเริ่มทำกิจกรรมนี้ตั้งแต่ยังเป็นวัยรุ่น โดยพวกเธอใช้ติ๊กตอกเพื่อโฆษณา และเจรจาการชำระเงินสำหรับเนื้อหาที่โจ๋งครึ่มที่จะถูกส่งผ่านแพลตฟอร์มส่งข้อความอื่น ๆ

ผู้ดูแลระบบบอกบีบีซีว่า ติ๊กตอกห้ามการชักชวนซื้อบริการ แต่บริษัทก็รู้ว่ามีการกระทำดังกล่าว ก่อนหน้านี้ บีบีซีพบว่าติ๊กตอกจะหักส่วนแบ่งประมาณ 70% จากการทำธุรกรรมถ่ายทอดสดทั้งหมด

ติ๊กตอกบอกกับบีบีซีว่า “ไม่ยอมให้มีการแสวงหาผลประโยชน์โดยเด็ดขาด”

ไลฟ์สตรีมมิ่งจากเคนยาเป็นที่นิยมบนแพลตฟอร์มติ๊กตอก โดยในแต่ละคืนตลอดทั้งสัปดาห์ พบว่ามีผู้หญิงแสดงการเต้นยั่วยวน โดยมีผู้รับชมหลายร้อยคนทั่วโลก

เรื่องแนะนำ

คำเตือน: บทความนี้มีรายละเอียดเกี่ยวกับเรื่องเพศ

ภาพหน้าจอเบลอๆ ของการถ่ายทอดสดบนติ๊กตอก – ผู้แสดงบางคนผลัดกันยั่วยวนบนหน้าจอหลัก (ซ้าย)

มันเป็นเวลาตี 2 ในเมืองไนโรบี ทว่าช่องถ่ายทอดสดทางติ๊กตอก (TikTok s) ยังเต็มไปด้วยผู้คน

เสียงเพลงดังขึ้น ผู้ใช้งานแช็ตพูดคุยกันไปมา ในขณะที่ผู้หญิงคนหนึ่งเปิดกล้องเพื่อเต้นท่ายั่วยวน จากนั้นอีโมจิ “ส่งของขวัญ” (gifts) ก็กระจายไปทั่วหน้าจอ

“ส่งข้อความมาหาฉันสิถ้าอยากเห็น คิเนมเบ้ คลิตอริส แท็บ แท็บ (tap, tap)” นักแสดงพูดซ้ำ ๆ

“แท็บ แท็บ (tap, tap) เป็นวลีที่ใช้กันทั่วไปในติ๊กตอกเพื่อเรียกร้องให้ผู้ชม “กดไลก์” ไลฟ์สตรีม

“คิเนมเบ้” (Kinembe) เป็นภาษาสวาฮีลีแปลว่า “คลิตอริส”

“ส่งข้อความหาฉัน” (inbox me) คือการแนะนำให้ผู้ชมส่งข้อความส่วนตัวผ่านติ๊กตอก เพื่อแสดงขอคำขอที่ชัดเจนกว่า เช่น ให้ดูนักแสดงสำเร็จความใคร่ เปลื้องผ้า หรือทำกิจกรรมทางเพศกับผู้หญิงคนอื่น ๆ

ไลฟ์สตรีมจากเคนยาเป็นที่นิยมในติ๊กตอก โดยในแต่ละคืนตลอดทั้งสัปดาห์ พบว่ามีผู้หญิงแสดงเต้นรำยั่วยวนหลาย 10 คน โดยมีผู้ชมหลายร้อยคนทั่วโลก บางคนใช้คำแสลงทางเพศเป็นรหัสโค้ดเพื่อสื่อถึงโฆษณาบริการทางเพศ

ของขวัญอีโมจิทำหน้าที่ชำระเงินสำหรับการถ่ายทอดสดทางติ๊กตอก และเนื่องจากติ๊กตอกลบกิจกรรมทางเพศที่ชัดเจนและภาพเปลือยทั้งหมดออก เนื้อหาที่โจ๋งครึ่มกว่าจะถูกส่งไปยังแพลตฟอร์มอื่นในภายหลัง โดยของขวัญเหล่านี้สามารถแปลงเป็นเงินสดได้

“มันไม่เป็นผลดีต่อติ๊กตอกที่จะปราบปรามการชักชวนให้มีเซ็กส์ ยิ่งมีคนมอบของขวัญในการถ่ายทอดสดมากเท่าไหร่… ติ๊กตอกก็จะยิ่งมีรายได้มากขึ้นเท่านั้น” อดีตผู้ดูแลระบบชาวเคนยาที่เราเรียกว่า “โจ” กล่าว โดยเขาเป็นหนึ่งในผู้ดูแลระบบ ซึ่งติ๊กตอกระบุว่ามีพนักงานดูแลระบบกว่า 40,000 คนทั่วโลก

บีบีซีพบว่า ติ๊กตอกยังคงได้รับส่วนแบ่งประมาณ 70% จากของขวัญจากการถ่ายทอดสด บริษัทปฏิเสธว่าไม่ได้รับค่าคอมมิชชันจำนวนมากขนาดนั้น หลังจากบีบีซีพบส่วนแบ่งในอัตราเดียวกันนี้ในการสอบสวนเมื่อปี 2022

คำกล่าวอ้างในคดีความที่รัฐยูทาห์ของสหรัฐอเมริกายื่นฟ้องเมื่อปีที่แล้วระบุว่า ติ๊กตอกทราบมานานแล้วเกี่ยวกับการแสวงหาประโยชน์จากเด็กในการถ่ายทอดสด – โดยได้ดำเนินการสอบสวนภายในของตนเองในปี 2022 – แต่เพิกเฉยต่อปัญหานี้เพราะ “ได้รับผลประโยชน์อย่างมาก” จากเรื่องดังกล่าว

ติ๊กตอกตอบโต้ว่า คดีความ – ซึ่งยังคงดำเนินอยู่ – ละเลยต่อ “มาตรการเชิงรุก” ที่ดำเนินการเพื่อปรับปรุงความปลอดภัย

กองทุนเด็กแห่งเคนยา (ChildFund Kenya) ซึ่งเป็นองค์กรการกุศล กล่าวว่า เคนยาเป็นจุดสำคัญที่เกิดการละเมิดนี้ เนื่องจากมีประชากรวัยหนุ่มสาวมาก และมีการใช้งานอินเทอร์เน็ตอย่างแพร่หลาย ทว่าในทวีปแอฟริกาโดยรวมยังมีการควบคุมดูแลออนไลน์ที่ย่ำแย่หากเทียบกับประเทศตะวันตก

การชำระเงินบนติ๊กตอกสำหรับกิจกรรมต่าง ๆ เช่น การสอนแต่งหน้า จะทำผ่านอีโมจิ “ของขวัญ” ซึ่งสามารถแลกเป็นเงินได้

โจ ทำงานให้กับเทเลเพอร์ฟอร์มานซ์ (Teleperformance) บริษัทคู่สัญญาของติ๊กตอก ซึ่งรับหน้าที่ควบคุมดูแลเนื้อหา กล่าวว่า ผู้ดูแลระบบจะได้รับคู่มืออ้างอิงเกี่ยวกับคำพูดหรือการแสดงทางเพศที่ต้องห้าม แต่แนวทางนี้มีข้อจำกัด และไม่ได้คำนึงถึงคำแสลง หรือท่าทางยั่วยวนอื่น ๆ

“คุณจะเห็นได้จากวิธีที่พวกเขาโพสต์ท่าทาง โดยที่กล้องจับที่ ตัวอย่างเช่น หน้าอกและต้นขา ว่าพวกเขากำลังชักชวนให้มีเซ็กส์ พวกเขาอาจไม่ได้พูดอะไร แต่คุณจะเห็นได้ว่าพวกเขากำลังชี้ไปที่บัญชี แพลตฟอร์มอื่น ของพวกเขา ในกรณีนี้ ผมก็ทำอะไรไม่ได้”

ผู้ดูแลเนื้อหาอีกคนหนึ่งของ Teleperformance ซึ่งเราเรียกว่า “เคลวิน” กล่าวว่าการดูแลเนื้อหายังถูกจำกัดด้วยการที่ติ๊กตอกพึ่งพาปัญญาประดิษฐ์ (AI) มากขึ้น ซึ่งมันไม่ไวพอที่จะเรียนรู้ศัพท์แสลงทางเพศในภาษาท้องถิ่น

โจ และ เคลวิน เป็น 2 จาก 7 คนที่ทำหน้าที่ดูแลเนื้อหาทั้งปัจจุบันและอดีตให้กับติ๊กตอก ซึ่งออกมาแสดงความกังวลผ่านบีบีซี โดย โจ บอกว่า ไลฟ์สตรีมประมาณ 80% ที่ถูกร้องเรียนในฟีดของผู้ดูแลเนื้อหาเป็นเนื้อหาทางเพศหรือโฆษณาบริการทางเพศ และติ๊กตอกก็ตระหนักถึงขอบเขตของปัญหานี้

ผู้แจ้งเบาะแสที่ไม่ขอเปิดเผยตัวตนจากบริษัทที่ให้บริการควบคุมเนื้อหาแก่ติ๊กตอกให้สัมภาษณ์กับบีบีซี

กองทุนเด็กแห่งเคนยา และองค์กรการกุศลอื่น ๆ ให้ข้อมูลกับบีบีซีว่า เด็กอายุเพียง 9 ขวบก็มีส่วนร่วมในกิจกรรมเหล่านี้

บีบีซีได้พูดคุยกับเด็กสาวและหญิงสาววัยรุ่นที่บอกว่าพวกเธอใช้เวลาทั้งคืนกับกิจกรรมนี้มากถึง 6-7 ชั่วโมง และมีรายได้เฉลี่ย 30 ปอนด์ต่อวัน (ราว 1,300 บาท) ซึ่งเพียงพอในการซื้ออาหารและจ่ายค่าเดินทางได้สำหรับ 1 สัปดาห์

“ฉันขายตัวเองบนติ๊กตอก ฉันเต้นเปลือย ฉันทำแบบนั้นเพราะนั่นคือที่ที่ฉันสามารถหาเงินเลี้ยงตัวเองได้” เอสเธอร์ เด็กสาววัย 17 ปี กล่าว เธออาศัยอยู่ในย่านยากจนในเมืองไนโรบี ซึ่งมีผู้คนราว 3,000 คนต้องใช้ห้องน้ำร่วมกัน เธอบอกว่าเงินจำนวนนี้ช่วยให้เธอซื้ออาหารให้ลูกและช่วยเหลือแม่ที่ต้องดิ้นรนหาเงินค่าเช่าบ้านตั้งแต่พ่อของเธอเสียชีวิต

เอสเธอร์กล่าวว่า เธออายุเพียง 15 ปีตอนรู้จักติ๊กตอกไลฟ์ตามคำแนะนำของเพื่อน โดยเพื่อนคนนี้ช่วยเธอหลบเลี่ยงข้อจำกัดเรื่องอายุได้ เพราะผู้ที่มีอายุมากกว่า 18 ปีเท่านั้นถึงจะใช้การถ่ายทอดสดได้ และต้องมีผู้ติดตามอย่างน้อย 1,000 คนจึงจะเปิดไลฟ์ได้

ดังนั้นผู้ใช้งานติ๊กตอกที่มีผู้ติดตามจำนวนมาก จึงสามารถทำหน้าที่เป็นคนขายบริการดิจิทัลได้ โดยเป็นเจ้าภาพในการไลฟ์สตรีมขายเนื้อหาทางเพศ พวกเธอบางคนมีบัญชีสำรอง นั่นบ่งบอกว่าพวกเขาเคยถูกติ๊กตอกแบนหรือระงับการใช้งานมาก่อน

ดูเหมือนพวกเธอจะรู้วิธีหลบเลี่ยงการตรวจจับของผู้ดูแลเนื้อหาของติ๊กตอก ในระหว่างสร้างการหยอกล้อทางเพศในปริมาณที่เหมาะสมเพื่อกระตุ้นความสนใจของลูกค้า

“เมื่อคุณกำลังเต้น ให้ถอยห่างจากกล้อง ไม่อย่างนั้นคุณจะถูกบล็อก” แมงดาตะโกนบอกผู้หญิงที่กำลังเต้นบนหน้าจอ

เพื่อแลกกับการเป็นเจ้าภาพดำเนินการ หญิงสาวเหล่านี้จ่ายส่วนแบ่งรายได้แก่แมงดา

เอสเธอร์กล่าวว่า ความสัมพันธ์นี้สามารถกลายเป็นการเอารัดเอาเปรียบได้อย่างรวดเร็ว แมงดาดิจิทัลของเธอรู้ว่าเธออายุต่ำกว่า 18 ปี และ “เขาชอบใช้เด็กสาว”

เขากดดันเธอให้หารายได้ให้มากขึ้น ซึ่งหมายความว่าเธอต้องถ่ายทอดสดบ่อยขึ้น และหักรายได้ของตัวเองมากกว่าที่คาดไว้ “ดังนั้นหากส่งอีโมจิซึ่งมีมูลค่า 35,000ksh (9,200 บาท) เขาก็จะเอาไป 20,000ksh (5,200 บาท) และคุณจะได้เงินเพียง 15,000ksh (4,000 บาท) เท่านั้น”

เธอกล่าวว่า การทำงานให้กับเขาก็เหมือนกับการถูกใส่กุญแจมือ “คุณเป็นคนที่เจ็บปวดเพราะเขาได้ส่วนแบ่งมากที่สุด แต่กลับเป็นคุณที่ถูกใช้งาน”

“โซฟี” (นามสมมุติ) เป็นอีกคนที่เริ่มไลฟ์ตอนอายุ 15 ปี เธอกล่าวว่าได้รับคำขอจากผู้ชายในยุโรปสำหรับบริการบนแพลตฟอร์มบุคคลที่ 3 รวมถึงจากผู้ใช้ชาวเยอรมันคนหนึ่งที่ขอให้เธอลูบหน้าอกและอวัยวะเพศของเธอเพื่อแลกกับเงิน

ปัจจุบันเธออายุ 18 ปี และรู้สึกเสียใจกับงานบริการทางเพศออนไลน์ของเธอ วิดีโอบางส่วนที่เธอส่งไปทางแพลตฟอร์มอื่นถูกอัปโหลดลงโซเชียลมีเดียโดยปราศจากความยินยอมจากเธอ

เพื่อนบ้านของเธอรู้เรื่องนี้และเตือนวัยรุ่นคนอื่น ๆ ไม่ให้คบหาสมาคมกับเธอ

“พวกเขาตราหน้าฉันว่าเป็นลูกแกะหลงทาง และคนหนุ่มสาวถูกบอกว่าฉันจะลวงลวงพวกเขา ทำให้ฉันต้องอยู่ตัวคนเดียวตลอดมา”

เด็กสาวและผู้หญิงบางคนที่บีบีซีพูดคุยด้วยบอกว่า พวกเธอยังได้รับเงินเพื่อพบปะกับผู้ใช้ติ๊กตอกเพื่อมีเซ็กส์แบบตัวต่อตัว หรือถูกกดดันให้มีเซ็กส์กับแมงดาของพวกเธอ

ผู้ดูแลเนื้อหาในเคนยาบอกว่า ติ๊กตอกมุ่งมั่นที่จะสร้างตัวเองในตลาดแอฟริกา แต่ไม่ได้จ้างพนักงานเพียงพอที่จะตรวจสอบเนื้อหาได้อย่างมีประสิทธิภาพ

รัฐบาลเคนยาส่งสัญญาณยอมรับปัญหานี้ โดยในปี 2023 ประธานาธิบดีวิลเลียม รูโต จัดการประชุมกับ โชว์ ซื่อ ชิว ซีอีโอของติ๊กตอก เพื่อเรียกร้องให้มีการดูแลเนื้อหาบนแพลตฟอร์มให้ดีขึ้น รัฐบาลกล่าวว่าบริษัทตกลงที่จะควบคุมอย่างเข้มงวดยิ่งขึ้น โดยมีสำนักงานติ๊กตอกในเคนยาเพื่อช่วยประสานงานการดำเนินงาน

แต่ผู้ดูแลที่บีบีซีพูดคุยด้วยกล่าวว่า ในช่วง 18 เดือนต่อมา ทั้ง 2 อย่างก็ยังไม่เกิดขึ้น แม้ผู้ดูแลระบบของติ๊กตอก “ทำงานอย่างขยันขันแข็งในการติดแท็กและรายงานเนื้อหาที่ผู้ใช้สร้างขึ้นตามมาตรฐานชุมชนและแนวทางปฏิบัติของลูกค้า” และระบบของลูกค้าไม่ได้ถูกตั้งค่าให้อนุญาตให้ Teleperformance ลบเนื้อหาที่ไม่เหมาะสมหรือรายงานต่อเจ้าหน้าที่บังคับใช้กฎหมาย

โฆษกของติ๊กตอกบอกกับบีบีซีว่า “ติ๊กตอกไม่ยอมรับการแสวงหาประโยชน์โดยเด็ดขาด เราบังคับใช้นโยบายด้านความปลอดภัยที่เข้มงวด รวมถึงกฎเนื้อหาสดที่เข้มงวด การควบคุมเนื้อหาใน 70 ภาษา รวมถึงภาษาสวาฮีลี และเราจับมือเป็นพันธมิตรกับผู้เชี่ยวชาญและผู้สร้างในพื้นที่ รวมถึงสภาที่ปรึกษาความปลอดภัยของแอฟริกาใต้สะฮาราของเรา เพื่อเสริมสร้างแนวทางของเราอย่างต่อเนื่อง”