“เราอยากให้เอารถมาช่วยขนขยะออกไป” สำรวจหาดใหญ่ ในวันที่น้ำลด หมดตัว และต้องเริ่มต้นใหม่ท่ามกลางกองขยะ

Article Files

- Author, ปณิศา เอมโอชา
- Role, ผู้สื่อข่าว.
- Reporting from หาดใหญ่, สงขลา
เมื่อ 7 ชั่วโมงที่แล้ว

บรรยากาศบนถนนเส้นหลักที่ตัดผ่านด้านข้างของตึกตลาดกิมหยงอย่างถนนเพชรเกษม หรือเส้นที่ตัดผ่านด้านหน้าตึกโดยตรงอย่างถนนศุภสารรังสรรค์ แน่นขนัดไปด้วยรถยนต์ ทั้งรถบรรทุกใหญ่ขนสิ่งของช่วยเหลือ รถสี่ล้อยกสูง รถกระบะพ่วงเจ็ทสกีหรือเรือท้องแบน และที่ขาดไม่ได้คือมอเตอร์ไซค์ที่ผู้ขับขี่ต่างมีสีหน้าท่าทางไม่ผ่อนคลาย

อย่างไรก็ดี หากคุณเลี้ยวเข้าไปตามตรอกซอกซอยด้านหลังถนนใหญ่เหล่านี้ ก็จะพบกับบ้านเรือนตึกแถวสูง บ้างเป็นบ้านปูนซีเมนต์สร้างใหม่ แข็งแรงแน่นหนา บ้างก็เป็นบ้านไม้ธรรมดา ที่ผู้คนอยู่อาศัยอย่างแน่นขนัด

ในวันที่ 28 พ.ย. ซึ่ง.ลงพื้นที่ดังกล่าว น้ำที่เคยท่วมสูงมิดอย่างน้อยถึงชั้นหนึ่งของบ้านหลายหลังในบริเวณนี้ ได้แห้งสนิทไปเรียบร้อยแล้ว ทว่าสิ่งที่เด่นชัดที่สุด อาจไม่ใช่ความวังเวงของบรรยากาศโดยรอบที่เราเริ่มได้เห็นผู้คนออกมาล้างบ้าน เปิดร้านมาดูความเสียหายและพยายามคิดว่าจะเริ่มต้นเก็บของตรงไหนจากห้องแถวที่พังยับไปยันฝ้าเพดาน หรือแม้แต่กับกองขยะมหาศาลที่มากับน้ำ

คำบรรยายวิดีโอ, รับชม: ภาพก่อนและหลังเหตุน้ำท่วมหาดใหญ่ บริเวณตลาดกิมหยง

สิ่งแรกที่จะปะทะเข้าหาคุณจริง ๆ คือกลิ่นของเศษซากขยะทั่วบริเวณ ซึ่งมีทั้งอาหารแห้งและอาหารสดเน่าเสียที่คลุกอยู่กับโคลนหมักหมมมาเป็นเวลากว่าหนึ่งสัปดาห์เต็ม ๆ

“ที่เห็นกองอยู่ตรงนี้ถุงละหมื่น” เจ้าของร้านขายของฝากบอกกับเราสั้น ๆ แล้วชี้ไปที่กองขยะบริเวณหน้าร้านของเธอเอง ท่ามกลางกลิ่นเหม็นเน่าที่โชยออกมา เรายังได้กลิ่นความเค็มแบบอาหารทะเลลอยออกมาด้วยเช่นเดียวกัน

เศษขยะซึ่งมาจากสินค้าของร้านของฝากแห่งหนึ่ง

สินค้าของฝากประเภท ผลไม้สดและอบแห้ง ถั่วชนิดต่าง ๆ อาหารแห้ง อาทิ ปลาหมึกแห้ง ปลากรอบ หรือเห็ดหอม นับเป็นสินค้าชั้นยอดของตลาดแห่งนี้ที่มักมีนักท่องเที่ยวชาวมาเลเซียหรือแม้แต่สิงคโปร์แวะเวียนเข้ามาจับจ่ายใช้สอยเป็นประจำทุก ๆ วัน

เจ้าของร้านขายของฝากแห่งนี้พร้อมกับสามีกำลังจัดการกับซากสินค้าอาหารแห้งของร้านและนำมากองไว้บริเวณด้านหน้าของร้าน ตอนที่.เดินผ่าน

เราหยุดเพื่อคุยกับทั้งคู่เล็กน้อยบริเวณด้านหน้าร้านที่มีลักษณะเป็นตึกแถว พวกเขาเข้าไปในตัวร้านมากไม่ได้เนื่องจากฝ้าพังลงมา แต่ก็ยังสามารถเก็บสินค้าต่าง ๆ ที่ได้รับความเสียหายออกมากองไว้ได้

Skip ได้รับความนิยมสูงสุด and proceed readingได้รับความนิยมสูงสุด

End of ได้รับความนิยมสูงสุด

เมื่อเดินถัดเข้าไปในบริเวณที่อยู่อาศัยของคนในชุมชน .พบกับ ธนิตา เขียวหอม ผู้ประสบภัยน้ำท่วมใหญ่ที่หาดใหญ่ครั้งนี้และติดอยู่ในที่พักอาศัยของตัวเองตลอดทั้งสัปดาห์

“เราอยู่ติดน้ำกัน 7 วัน ไม่มีสักหน่วยงานนึงที่เข้ามาช่วย” ธนิตาบอกกับเรา ก่อนที่จะพาไปดูบ้านไม้สองชั้น ซึ่งเห็นร่องรอยความเสียหายสูงขึ้นไปถึงบริเวณครึ่งหนึ่งของชั้นสอง

ธนิตาบอกกับเราว่าตอนนี้ตัวเองกับคนรักยังไม่รู้จะต้องเริ่มเก็บของและทำความสะอาดบ้านอย่างไร รวมถึงการเริ่มต้นนับหนึ่งใหม่

นับจนถึงวันนี้ ผู้คนในพื้นที่ประสบภัยรวมไปถึงบริเวณใกล้เคียงยังไม่มีน้ำประปาหรือไฟฟ้าใช้

หลายคนที่.ได้สัมภาษณ์หรือพูดคุยด้วยต่างบอกกับเราว่า พวกเขาต้องการสองสิ่งข้างต้นที่สุด (ไฟฟ้าและน้ำประปา) แต่ก็ยังมีสิ่งอื่น ๆ ที่จำเป็นด้วยในระหว่างนี้ เช่น เทียน ไฟฉาย ไฟแช็ค รองเท้าบูทยาง ถุงดำ ถุงมือยางหนา (ถุงมือสีส้ม) ไปจนถึงไม้กวาดทางมะพร้าว และไม้รีดน้ำ ซึ่งหลายบ้านบอกว่าตอนนี้มีไม่เพียงพอกับความต้องการ

ผู้คนในพื้นที่ออกมาทำความสะอาดบ้านและพื้นที่โดยรอบโดยปราศจากอุปกรณ์ป้องกันอันตรายหรือสิ่งสกปรกใด ๆ

อย่างไรก็ดี สิ่งที่ผู้คนต้องการมากไม่แพ้กัน และอาจเป็นสิ่งที่พวกเขาต้องการจำเป็นเร่งด่วนที่สุด ก็คือการจัดการขยะที่ล้นเอ่ออยู่ทั่วบริเวณ

บัญชีเฟซบุ๊กของเทศบาลนครหาดใหญ่ ออกมาโพสต์ว่า “ขอความร่วมมือประชาชนในเรื่อง ‘การจัดการขยะ' ให้นำขยะของท่านกองไว้ในแต่ละจุดของชุมชน หรือแต่ละจุดของเส้นถนน โดยไม่กีดขวางเส้นทางจราจรครับ”

ธนิเสียชีวิต้ำว่าอยากให้เทศบาลนครหาดใหญ่ เข้ามารับผิดชอบชาวบ้านให้มากกว่านี้ และให้รวดเร็วกว่านี้ ขณะที่ชาวบ้านอีกสองสามคนแสดงออกอย่างชัดเจนว่า อยากให้ทุกฝ่ายเข้ามาช่วยจัดการเรื่องขยะอย่างเร่งด่วน เนื่องจากตอนนี้ไม่ว่าหันไปทางไหนก็เจอแต่กองขยะทั้งในบ้านและทั่วท้องถนน

เมื่อเวลา 12.21 น. ของวันที่ 28 พ.ย. บัญชีเฟซบุ๊กของเทศบาลนครหาดใหญ่ ออกมาโพสต์ว่า “ขอความร่วมมือประชาชนในเรื่อง ‘การจัดการขยะ' ให้นำขยะของท่านกองไว้ในแต่ละจุดของชุมชน หรือแต่ละจุดของเส้นถนน โดยไม่กีดขวางเส้นทางจราจรครับ”

ขยะที่กองอยู่ทั่วถนนมีทั้งขยะชิ้นใหญ่ เช่น ซากรถจักรยานยนต์ ซากรถเข็นขายของของแม่ค้าพ่อค้าที่ล้มคว่ำ กับความเป็นจริงที่ว่า สิ่งของและทรัพย์สินของบ้านหลายหลังนั้นพังทั้งหมด เมื่อต้องยกออกมาข้างนอกบ้าง ก็ย่อมต้องกินพื้นที่บนถนนที่เต็มไปด้วยเศษขยะต่าง ๆ ที่มากับน้ำอยู่ก่อนแล้ว

“เราอยากให้เอารถมาช่วยขนขยะออกไป” ชาวบ้านคนหนึ่งบอกความต้องการของเขากับเรา

เราถามชาวบ้านแถวนั้นว่า พวกเขาคิดว่าหน่วยงานที่เกี่ยวข้องทำงานช้าไปหรือไม่กับการจัดการขยะ ทุกคนต่างตอบเป็นเสียงเดียวกันว่า “ไม่ใช่แค่ช้าเกินไปมาก แต่ไม่เคยเข้ามาช่วยได้อย่างเพียงพอ”

“เราอยากให้เอารถมาช่วยขนขยะออกไป” ชาวบ้านคนหนึ่งออกความคิดเห็น

ขณะที่ชาวบ้านอีกราย ซึ่งอยู่ฝั่งตรงข้ามกับตลาดกิมหยงบอกเราว่า ตอนนี้หากมีอาสาสมัครมาช่วยล้างบ้านจะนับว่าเป็นประโยชน์กับผู้ที่ได้รับผลกระทบมาก ๆ

ขยะเหล่านี้ไม่เพียงแต่ส่งกลิ่นตลบอบอวลจนยากที่จะใช่ชีวิต .ยังได้เห็นหญิงวัยผู้ใหญ่คนหนึ่งอาเจียนที่กองขยะหน้าบ้านขณะที่เธอพยายามเก็บบ้านของตัวเองอยู่ ปัญหาที่มากกว่านั้นคือ ขยะชิ้นใหญ่หลายชิ้น หรือกระทั่งรถทั้งคัน ถูกพัดปลิวมาปิดหน้าบ้านผู้คน ซึ่งหลายหลังเองเหลือเพียงเด็กและผู้สูงอายุ จึงไม่สามารถเปิดบ้านออกมาได้ ทำให้เราได้เห็นภาพการชักรอกสิ่งของหรืออาหารให้กับผู้ที่ยังติดภายในบ้าน

ในช่วงเย็นของวันเดียวกันนี้ (28 พ.ย.) .พบว่าเริ่มมีการทำความสะอาดถนนเพชรเกษมเส้นหลักโดยทีมงานจากกองทัพแล้ว

.เดินสำรวจพื้นที่บริเวณตลาดกิมหยงและบริเวณโดยรอบอยู่นานกว่าสี่ชั่วโมง แต่กลิ่นที่ยังติดจมูกของเราออกมานั้น แม้นั่งรถไกลออกมาแล้วก็ยังไม่จางไป

การจัดการขยะหลังภัยพิบัติ

ตามรายงานจากสำนักงานเพื่อการประสานงานด้านมนุษยธรรมแห่งสหประชาชาติ ฝ่ายเตรียมความพร้อมภาวะฉุกเฉิน ระบุว่า ในภาวะน้ำท่วม ประเภทของความอันตรายและลักษณะของขยะมักมาในหลายรูปแบบ

ความเสียหายในระยะแรกจะขึ้นอยู่กับความแข็งแรงของโครงสร้างสาธารณูปโภค ขณะที่ทรัพย์สินภายในอาคารมักได้รับความเสียหายอย่างหนัก และมักพบเชื้อรา หรือกรณีที่เนื้อไม้บางส่วนอาจเริ่มผุพัง

เมื่อน้ำลดลง ก็มักจะมีการรื้อถอนสิ่งของภายในอาคาร และนำกองขยะวางไว้ริมถนนเพื่อรอการเก็บขน ซึ่งขยะเหล่านี้มักปะปนกับวัสดุอันตราย เช่น ผลิตภัณฑ์ทำความสะอาดในครัวเรือน และเครื่องใช้ไฟฟ้า

นอกจากนี้ น้ำท่วมยังอาจพัดพาตะกอน โคลน ดินเหนียว และกรวดเข้ามาในพื้นที่ประสบภัย ทำให้การเข้าถึงพื้นที่เป็นไปได้ยากหลังระดับน้ำลดลง โดยตะกอน โคลน ดินเหนียว และกรวดเหล่านี้อาจปะปนกับสารอันตราย จึงจำเป็นต้องมีการประเมินเพิ่มเติมก่อนทำการทิ้ง

รายงานฉบับนี้อธิบายเพิ่มเติมว่า วิธีการจำแนกว่าขยะจะก่อให้เกิดความเสี่ยงต่อสุขภาพของมนุษย์หรือสิ่งแวดล้อมในพื้นที่หรือไม่ ต้องมีเงื่อนไขครบสามประการ ได้แก่ (1) ต้องเป็นขยะอันตราย (เช่น มีพิษต่อสุขภาพมนุษย์) หรือก่อให้เกิดอันตรายได้ และ (2) ต้องมีเส้นทางหรือ “ทางผ่าน” ที่ทำให้ขยะอันตรายนั้น (3) ส่งผลกระทบต่อ “ตัวรับ” เช่น คน หรือแหล่งน้ำ

เมื่อครบทั้งสามองค์ประกอบดังกล่าว ขยะนั้นจึงถือว่ามีผลกระทบด้านลบ และต้องได้รับการจัดการตามลำดับความสำคัญ โดยรายงานดังกล่าวแบ่งการจัดการเป็น 4 ระยะ

ระยะแรกคือระยะฉุกเฉินที่เกิดเหตุ ซึ่งยังแบ่งย่อยเป็นอีกสองระยะ คือตั้งแต่เวลาเกิดเหตุไปจนถึง 72 ชั่วโมงหลังเกิดเหตุ และตั้งแต่ระยะหลัง 72 ชั่วโมงขึ้นไป โดยหลักแล้วในระยะนี้จะเป็นการรักษาชีวิตคนเป็นหลัก โดยดูไปที่ประเด็นขยะที่จะก่อให้เกิดอันตรายหรือขัดขวางการรักษาชีวิตผู้คน

สำหรับระยะที่สอง ซึ่งถือเป็นระยะที่หาดใหญ่กำลังเผชิญอยู่ นับเป็นการวางรากฐานสำหรับการจัดทำโครงการจัดการขยะจากสาธารณภัยที่จะดำเนินการในช่วงฟื้นฟู นอกจากนี้ยังต้องมุ่งจัดการประเด็นสำคัญต่าง ๆ เช่น การกำหนดสถานที่กำจัดขยะแต่ละประเภท การปรับระบบโลจิสติกส์ให้มีประสิทธิภาพสำหรับการเก็บขนและการขนส่ง

ตัวอย่างการดำเนินการในระยะนี้ อาทิ การจัดตั้งสถานที่เก็บรวบรวมชั่วคราว สำหรับเศษซากวัสดุและขยะทั่วไป การเริ่มกระบวนการเก็บรวบรวมและขนส่งขยะและเศษวัสดุ โดยมีเป้าหมายเพื่อขยายการดำเนินงานในช่วงฟื้นฟูเต็มรูปแบบ

ในระยะนี้ยังต้องจัดทำคำแนะนำและแนวทางปฏิบัติที่เป็นรูปธรรม สำหรับหน่วยงานท้องถิ่นเกี่ยวกับวิธีการแก้ปัญหาชั่วคราว เพื่อลดผลกระทบด้านสิ่งแวดล้อมและสุขภาพจากขยะที่เกิดจากสาธารณภัย

ระยะที่สาม จะครอบคลุมการดำเนินโครงการจัดการขยะจากสาธารณภัยตามที่ได้ออกแบบไว้ในระยะที่สอง พร้อมทั้งการติดตามและประเมินสถานการณ์ขยะจากสาธารณภัยอย่างต่อเนื่อง

ผลลัพธ์ของระยะนี้ควรทำให้ขยะจากสาธารณภัยทั้งหมดได้รับการจัดการอย่างครบถ้วน ไม่ว่าจะด้วยวิธีการกำจัด การเผาทำลาย การนำกลับมาใช้ใหม่ หรือการรีไซเคิล

สำหรับระยะสุดท้ายนั้น แม้จะไม่ใช่ส่วนหนึ่งของการรับมือภาวะฉุกเฉินโดยตรง แต่เป็นขั้นตอนสำคัญสำหรับการวางแผนและพัฒนาระยะยาว โดยวัตถุประสงค์ของระยะนี้คือ การจัดทำแผนฉุกเฉินการจัดการขยะจากสาธารณภัย (Disaster Smash Administration Contingency Concept: DWMCP) เพื่อช่วยให้ชุมชนสามารถกำหนดแนวทางการจัดการที่เหมาะสมล่วงหน้าก่อนเกิดภัยพิบัติได้

ที่มา BBC.co.uk