วาง 3 มาตรการหลัก ธปท.จ่อประกาศหลักเกณฑ์ร่วมรับผิดชอบความเสียหายภัยไซเบอร์ พ.ค.นี้

‘แบงก์ชาติ’ เตรียมออกประกาศหลักเกณฑ์ ‘ร่วมรับผิดชอบความเสียหาย' ลูกค้า จาก ‘ภัยไซเบอร์’ ต้น พ.ค.นี้ เน้น 3 มาตรการหลัก ‘ป้องกันสวมรอยเปิดบัญชี-จำกัดความเสียหาย-รับแจ้งเหตุภัยทุจริตฯรวดเร็ว’

…………………………….

เมื่อวันที่ 28 เม.ย. นางรุ่ง มัลลิกะมาส รองผู้ว่าการ ด้านเสถียรภาพสถาบันการเงิน ธนาคารแห่งประเทศไทย (ธปท.) เปิดเผยว่า ตามที่พระราชกำหนดมาตรการป้องกันและปราบปรามอาชญากรรมทางเทคโนโลยี (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2568 (พระราชกำหนดฯ) มีผลบังคับใช้ตั้งแต่วันที่ 13 เมษายน 2568 ที่ผ่านมา นั้น ธปท. สนับสนุนหลักการของพระราชกำหนดฯ และได้ร่วมมือกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องอย่างต่อเนื่องในการเสนอความเห็นและปรับปรุงเนื้อหาในพระราชกำหนดฯ เพื่อยกระดับมาตรการป้องกันและปราบปรามอาชญากรรมทางเทคโนโลยีให้มีประสิทธิภาพมากขึ้น

หนึ่งในประเด็นสำคัญของพระราชกำหนดฯ คือ การกำหนดให้สถาบันการเงิน (สง.) ผู้ประกอบธุรกิจบริการการชำระเงิน ผู้ให้บริการโทรคมนาคม ผู้ให้บริการสื่อสังคมออนไลน์ และผู้ประกอบธุรกิจสินทรัพย์ดิจิทัล ยกระดับการดูแลลูกค้า และมีส่วนร่วมรับผิดชอบในความเสียหายหากละเลยการปฏิบัติตามมาตรฐานที่หน่วยงานกำกับดูแลกำหนดจนเป็นเหตุให้ลูกค้าเกิดความเสียหาย

ทั้งนี้ ภายในต้นเดือนพฤษภาคม 2568 ธปท. จะออกประกาศเพื่อกำหนดมาตรฐานสำหรับ สง. (ธนาคารพาณิชย์และสถาบันการเงินเฉพาะกิจ) และผู้ประกอบธุรกิจบริการการชำระเงินที่ได้รับใบอนุญาตประเภทการให้บริการเงินอิเล็กทรอนิกส์ ซึ่งหาก สง. และผู้ประกอบธุรกิจฯ ข้างต้นละเลยการปฏิบัติตามมาตรฐานที่กำหนด จะต้องมีส่วนร่วมรับผิดชอบในความเสียหายแก่ลูกค้า สรุปสาระสำคัญของมาตรฐานที่ต้องดำเนินการ ดังนี้

1.การป้องกันการสวมรอยเปิดบัญชีและการสวมรอยใช้งาน cell banking สง. ต้องดำเนินการดังนี้

(1) มีกระบวนการรู้จักลูกค้า (KYC: Know Your Customer) ที่เข้มข้น

(2) ไม่แนบลิงก์ที่เป็นเหตุให้เกิดความเสียหายผ่าน SMS และอีเมล

(3) ลูกค้าสามารถใช้บริการ cell banking ของแต่ละ สง. ได้เพียง 1 ชื่อบัญชีผู้ใช้งาน และใช้ได้กับ 1 อุปกรณ์เคลื่อนที่เท่านั้น

(4) มีกระบวนการยืนยันตัวตนในการทำธุรกรรมที่มีความเสี่ยงผ่าน cell banking โดยใช้เทคโนโลยีเปรียบเทียบใบหน้าและการตรวจจับการปลอมแปลงชีวมิติ สำหรับการทำธุรกรรมโอนเงินที่มีมูลค่าตั้งแต่ 50,000 บาทขึ้นไป หรือการทำธุรกรรมโอนเงินมูลค่ารวมกันครบทุก 200,000 บาทใน 1 วัน หรือการปรับเพิ่มวงเงินการทำธุรกรรมโอนเงินต่อวัน

(5) ตรวจสอบการเปลี่ยนแปลงแอปพลิเคชันของ สง. ทุกครั้งที่ผู้ใช้บริการเข้าใช้งาน และไม่อนุญาตให้ใช้งานแอปพลิเคชันที่ถูกเปลี่ยนแปลง

(6) ไม่อนุญาตให้แอปพลิเคชันของ สง. ทำงานบนอุปกรณ์เคลื่อนที่ในขณะที่มีแอปพลิเคชันอื่นที่มีพฤติกรรมเสี่ยง เช่น แอปพลิเคชันที่ควบคุมอุปกรณ์เคลื่อนที่จากระยะไกลแอปพลิเคชันที่ปิดบังหรือขโมยข้อมูลบนหน้าจอ

2.การจำกัดความเสียหายและจัดการบัญชีม้า สง. ต้องดำเนินการดังนี้

(1) แจ้งเตือนการทำธุรกรรมทุกครั้ง เมื่อมีการโอนเงินออกจากบัญชี ผ่านช่องทางใดช่องทางหนึ่ง เช่น cell banking, LINE, SMS, อีเมล โดยไม่เรียกเก็บค่าใช้จ่าย

(2) ระงับการทำธุรกรรมและนำส่งข้อมูลตามแนวทางที่ศูนย์ปฏิบัติการเพื่อป้องกันและปราบปรามอาชญากรรมทางเทคโนโลยี (ศปอท.) กำหนด ภายใต้อำนาจหน้าที่ที่พระราชกำหนดฯ กำหนดไว้

(3) เมื่อได้รับรายชื่อบุคคลที่เป็นเจ้าของบัญชีม้าดำ จากสำนักงานป้องกันและปราบปรามการฟอกเงิน (ปปง.) หรือรายชื่อบุคคลที่เป็นเจ้าของบัญชีม้าเทาเข้ม หรือเทาอ่อน จากระบบ Central Fraud Registry (CFR) ให้ดำเนินการสอดคล้องกับระดับความเสี่ยง เช่น ระงับเงินเข้าและออกทุกบัญชีของบุคคลที่เป็นเจ้าของบัญชีม้า รวมทั้งปฏิเสธการเปิดบัญชีใหม่กับบุคคลที่เป็นเจ้าของบัญชีม้า

3.กระบวนการรับแจ้งเหตุภัยทุจริตดิจิทัลที่รวดเร็ว สง. ต้องจัดให้มีช่องทางติดต่อเร่งด่วน (hotline) ทางโทรศัพท์ หรือวิธีการทางอิเล็กทรอนิกส์ที่ผู้เสียหายสามารถติดต่อเจ้าหน้าที่ของ สง. ทั้งในและนอกเวลาทำการ

ทั้งนี้ การแก้ไขปัญหาภัยทุจริตทางการเงินอย่างยั่งยืน ต้องอาศัยความร่วมมือจากทุกฝ่ายที่จะต้องรับผิดชอบในส่วนของตนเอง แม้พระราชกำหนดฯ จะระบุให้ผู้ให้บริการต้องมีส่วนร่วมรับผิดชอบหากไม่ทำตามมาตรฐานที่ผู้กำกับดูแลกำหนด ธปท. ขอให้ประชาชนใช้ความระมัดระวังในการใช้บริการทางการเงิน เช่น ไม่กดลิงก์ที่ไม่รู้จัก ระวังการรับสายแอบอ้าง และตรวจสอบการทำธุรกรรมให้รอบคอบ เพื่อไม่ให้ตกเป็นผู้เสียหายจากอาชญากรรมทางเทคโนโลยี

นางรุ่ง กล่าวด้วยว่า ในช่วงที่ผ่านมา ธปท. ได้ร่วมกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องยกระดับมาตรการจัดการภัยทุจริตทางการเงิน โดยเฉพาะการยกระดับความปลอดภัยด้าน Cell Banking ส่งผลให้ความเสียหายจาก ‘แอปฯดูดเงิน’ เป็นศูนย์มาหลายเดือนแล้ว แต่ตรงนี้ก็ไม่ได้ประมาท เพราะเทคโนโลยีสามารถยกระดับไปได้อีก ส่วนมูลค่าเสียหายจากการถูกลวงให้โอนเงินนั้น จะอยู่ที่ประมาณ 5,000 ล้านบาท/ไตรมาส

ด้าน น.ส.อรมนต์ จันทพันธ์ ผู้อำนวยการ ธปท. กล่าวเพิ่มเติมว่า การร่วมกันผิดชอบต่อความเสียหายของลูกค้า ในส่วนของสถาบันการเงินและผู้ประกอบธุรกิจบริการการชำระเงินฯ ภายใต้ พ.ร.ก.มาตรการป้องกันและปราบปรามอาชญากรรมทางเทคโนโลยีฯ นั้น จะอยู่บนหลักการที่ว่า โอเปอเรเตอร์จะต้องร่วมรับผิดชอบความเสียหาย หากไม่ทำตามมาตรฐานที่หน่วยงานกำกับดูแลกำหนดไว้หรือเป็นสิ่งสำคัญที่หน่วยงานกำกับดูแลเห็นว่าต้องทำ

“ถ้าเป็นลักษณะของแอปฯดูดเงิน คือ ลูกค้าไม่ได้โอนเอง ธปท.มองว่า นี่เป็นหน้าที่หลักที่ธนาคารพาณิชย์ต้องรับผิดชอบ ต้องทำให้มั่นใจได้ว่า Cell Security มีมาตรฐานสูงสุดๆ ถ้าคุณพลาด คุณต้องรับผิดชอบ แต่ถ้าเป็นกรณีที่ลูกค้าโอนเอง ซึ่งเคสโอนเองหลายๆครั้ง เป็นการลวงลวงให้ลงทุน ลวงให้รัก บางครั้งผ่านไป 3 เดือนแล้ว ถึงจะรู้ตัว แจ้งช้า เงินไปหมดแล้ว หรือแม้ว่าจะแจ้งเร็ว แต่บางครั้งเงินไปเร็วกว่า และทุกคนพยายามจะกั้นให้แล้ว แต่เวลาโดนลวงอย่างนี้ คนกั้น ก็กั้นได้ค่อนข้างยาก เคสอย่างนี้ประชาชนอาจต้องรับผิดชอบความเสียหายเอง” น.ส.อรมนต์ กล่าว

น.ส.อรมนต์ กล่าวว่า ในส่วนการคืนเงินให้กับผู้เสียหายนั้น พ.ร.ก.ฉบับนี้ จะทำให้กระบวนการต่างๆทำได้ค่อนข้างเร็ว และทางศาลฯเองก็เชื่อว่า กระบวนการจะเร็วกว่าในปัจจุบันเช่นกัน เนื่องจาก พ.ร.ก.มีการกำหนดหลักเกณฑ์มาตรฐานที่ทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้องต้องปฏิบัติ ซึ่งศาลฯจะนำหลักเกณฑ์ที่กำหนดไว้มาพิจารณาได้ว่า ใครจะต้องรับผิดชอบต่อความเสียหายเท่าใด แต่บางกรณี หากศาลฯเห็นว่า หลักเกณฑ์ที่กำหนดไว้น้อยเกินไป ศาลฯอาจวินิจฉัยให้ชดเชยความเสียหายนอกเหนือจาก พ.ร.ก.ได้ โดยใช้ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์