ออง ซาน ซู จี ยังมีชีวิตอยู่ไหม และประเด็นนี้มีผลต่อการเลือกตั้งเมียนมาอย่างไร

ที่มาของภาพ : Sirachai Arunrugstichai / Getty Photos

• • Creator, บีบีซีแผนกภาษาพม่า
• เมื่อ 33 นาทีที่ผ่านมา

นานาชาติได้พบเห็นออง ซาน ซูจี เป็นครั้งสุดท้ายก็เมื่อกว่า 4 ปีก่อน เธอเคยได้รับการยกย่องจากผู้นำและนักเคลื่อนไหวระดับนานาชาติในฐานะผู้นำฝ่ายค้านที่สนับสนุนประชาธิปไตยของเมียนมา รวมถึงเป็นผู้ได้รับรางวัลโนเบลสาขาสันติภาพ

อย่างไรก็ตาม เธอถูกวิจารณ์จากต่างประเทศหลังจากเข้าร่วมรัฐบาล เนื่องจากปกป้องการโจมตีของกองทัพเมียนมาที่กระทำต่อพลเรือนโรฮิงญา นอกจากนี้ เธอยังเป็นผู้นำในการต่อสู้คดีนี้ที่ศาลยุติธรรมระหว่างประเทศ หรือ ศาลโลก (Court docket of Justice – ICJ) ณ กรุงเฮก ในปี 2019

ต่อมา ออง ซาน ซูจีถูกโค่นอำนาจในการรัฐประหารเมื่อเดือน ก.พ. 2021 โดยเธอปรากฏตัวในศาลเมียนมาก่อนที่จะถูกตัดสินจำคุก 33 ปี ซึ่งต่อมาลดโทษจำคุกเหลือ 27 ปี

ผลจากเรื่องนี้ทำให้เธอไม่สามารถเข้าร่วมการเลือกตั้งที่กำหนดจัดขึ้นในวันที่ 28 ธ.ค. ได้

ที่มาของภาพ : Koen Van Weel / AFP by strategy of Getty Photos

ซูจีเคยเป็นผู้นำพรรคสันนิบาตแห่งชาติเพื่อประชาธิปไตยหรือพรรคเอ็นแอลดี (National League for Democracy – NLD) ซึ่งชนะการเลือกตั้งในปี 2015 พรรคนี้ถูกยุบหลังจากปฏิเสธที่จะลงทะเบียนใหม่เพื่อเข้าร่วมการเลือกตั้ง

เธอถูกกล่าวหาว่าละเมิดกฎหมายความลับทางราชการของประเทศ ยุยงปลุกปั่นให้เกิดความไม่สงบ ฝ่าฝืนกฎช่วงการระบาดของโรคโควิด-19 และนำเข้าวิทยุวอล์คกี-ทอล์คกี ไม่ถูกต้องตามกฎหมาย

ในเดือนนี้ คิม อาริส ลูกชายของเธอ ออกมาพูดว่าตนเองไม่รู้ว่าแม่วัย 80 ปีเสียชีวิตแล้วหรือไม่ จากนั้นในวันถัดมา รัฐบาลทหารเมียนมาส่งแถลงการณ์ถึงบีบีซี ระบุว่าเธอ “มีสุขภาพแข็งแรง”

ที่มาของภาพ : Nyein Chan Naing / EPA / Shutterstock

เธอยังได้รับเสียงสนับสนุนในประเทศอยู่ไหม ?

แม้แรงสนับสนุนจากนานาชาติที่มีต่อออง ซาน ซูจี อาจได้รับผลกระทบอย่างมากจากบทบาทของเธอในช่วงหลัง แต่บีบีซีพบว่ามีประชาชนในนครย่างกุ้ง ยังคงสนับสนุนเธออย่างมาก

“ฉันไม่สนใจการเลือกตั้งครั้งนี้ถ้าไม่มีแม่ซู” ชายขายของริมทางวัย 56 ปีที่เคยลงคะแนนให้พรรคเอ็นแอลดีในปี 2020 กล่าว

“ถ้าเธอไม่อยู่ รัฐบาลทหาร จะชนะ”

ตากู อายุ 23 ปี ซึ่งได้รับการปล่อยตัวในปี 2023 หลังถูกจำคุกเพราะประท้วงต่อต้านรัฐประหาร บอกกับบีบีซีว่า “เรายอมรับไม่ได้เลยกับการเลือกตั้งปี 2020 ถ้าไม่มีแม่ของเรา ดอว์ ออง ซาน ซูจี และรัฐบาลที่มาจากการเลือกตั้งเข้าร่วม”

ที่มาของภาพ : Romeo Gacad / AFP vis Getty Photos

เหตุใดเกิดข้อกังวลว่าเธออาจเสียชีวิตไปแล้ว

เมื่อวันที่ 15 ธ.ค. ลูกชายของซูจีให้สัมภาษณ์กับสำนักข่าวรอยเตอร์ว่า “เท่าที่ผมรู้ เธออาจเสียชีวิตไปแล้วก็ได้”

จากนั้นกองทัพเมียนมาได้เผยแพร่แถลงการณ์และบอกกับบีบีซีว่าเธอมีสุขภาพแข็งแรง แต่ไม่ได้ให้หลักฐานใด ๆ พิสูจน์

แถลงการณ์ระบุว่าข้อกล่าวหาดังกล่าวเป็น “ข่าวปลอม” และถูกเผยแพร่ “ในเวลาที่เหมาะสมเพื่อทำลายการเลือกตั้งที่จะมาถึง”

ด้านทีมกฎหมายของเธอกล่าวว่าเจ้าหน้าที่ปฏิเสธคำร้องขอในการพบเธอ

ที่มาของภาพ : Nyein Chan Naing / EPA-EFE/ REX / Shutterstock

เมื่อบีบีซีสอบถามไปยัง พล.อ.ซอ มิน ตุน โฆษกรัฐบาลทหาร ว่าทำไมกองทัพไม่อนุญาตให้ประชาชนพบเธอเพื่อยืนยันว่าซูจีมีสุขภาพแข็งแรง เขาตอบเมื่อวันที่ 22 ธ.ค. ว่า “ไม่มีความจำเป็นต้องทำเช่นนั้น เธอมีสุขภาพแข็งแรงดี”

ก่อนหน้านี้เขากล่าวว่าทีมแพทย์ทหารตรวจสุขภาพของเธอเป็นประจำ แต่ไม่ได้ให้หลักฐานใด ๆ มายืนยัน

ที่มาของภาพ : AFP by strategy of Getty Photos

เมียนมากำลังเผชิญด้วยสงครามกลางเมือง และส่งผลให้ประชาชนกว่า 3.6 ล้านคนต้องกลายเป็นผู้พลัดถิ่น

ขณะเดียวกัน กองทัพเมียนมาก็จัดการเลือกตั้งทั่วไปหลังผ่านการรัฐประหารมาได้เกือบ 5 ปี

ผู้สังเกตการณ์นานาชาติบางรายสรุปว่านี่ไม่ใช่การกลับสู่ประชาธิปไตย แต่เป็นวิธีที่กองทัพใช้เพื่อทำให้การยึดอำนาจของตนถูกต้องตามกฎหมาย โดย ทอม เอ็ดเวิร์ดส์ ผู้รายงานพิเศษของสหประชาชาติว่าด้วยสถานการณ์สิทธิมนุษยชนในเมียนมา เรียกการเลือกตั้งครั้งนี้ว่า “ลวงลวง”

เขากล่าวในการแถลงข่าวเมื่อเดือน ต.ค. ว่า “คุณไม่สามารถมีการเลือกตั้งที่เสรีและเป็นธรรมได้ เมื่อคุณจับกุม คุมขัง ทรมานผู้นำฝ่ายค้านทางการเมือง และเมื่อคุณยุบพรรคการเมือง 40 พรรค รวมถึงพรรคสันนิบาตแห่งชาติเพื่อประชาธิปไตย ซึ่งชนะการเลือกตั้งอย่างถล่มทลายในการเลือกตั้งทั้งสองครั้งที่ผ่านมา”

ซูจีปรากฏในภาพถ่ายครั้งสุดท้ายเมื่อไร ?

กองทัพเมียนมาจับกุมผู้นำระดับสูงของพรรคเอ็นแอลดี รวมถึงออง ซาน ซูจี แม้ว่าจะไม่แน่ชัดว่าเธอถูกควบคุมตัวอยู่ที่ไหน

ไม่มีจดหมายจากเธอที่ถูกเผยแพร่ต่อสาธารณะนับตั้งแต่นั้น

ภาพถ่ายล่าสุดคือเมื่อเดือน พ.ค. 2021 เมื่อหนังสือพิมพ์ของรัฐเผยภาพเธออยู่เคียงข้างประธานาธิบดีวิน มยินต์ และ เมียว ออง ประธานสภาเนปิดอว์ ซึ่งเป็นหน่วยงานที่บริหารเมืองหลวงโดยเฉพาะ

ที่มาของภาพ : Myanmar's Defense force Facts Committee

คิม อาริส บอกกับบีบีซีว่า แม่ของเขา “กำลังถูกย้ายไปยังสถานที่ที่ไม่เปิดเผย ประชาชนไม่ควรเชื่อสิ่งที่กองทัพพูด พวกเขาใช้กลวิธีบิดเบือนข้อมูลแบบนี้มาหลายสิบปี และผู้คนก็ตกหลุมพรางทุกครั้ง”

อย่างไรก็ตาม รัฐบาลทหารยังไม่ได้ตอบคำขอของบีบีซีเกี่ยวกับสถานที่ควบคุมตัวซูจี

เบาะแสที่บ่งชี้ว่าซูจียังมีชีวิตอยู่มีอะไรบ้าง ?

ที่มาของภาพ : STR / AFP by strategy of Getty Photos

ทุกวันจันทร์ จะมีกล่องพัสดุที่บรรจุอาหาร ยา และหนังสือถูกส่งไปยังเรือนจำแห่งกรุงเนปิดอว์เพื่อส่งถึงซูจี แต่ไม่มีใครได้รับอนุญาตให้พบเธอ

แหล่งข่าวใกล้ชิดกับทีมกฎหมายของเธอบอกกับบีบีซีว่า “ก่อนหน้านี้เราเคยได้รับรายการที่เธอเขียนด้วยลายมือเกี่ยวกับสิ่งที่ต้องการ ตอนนี้เราได้รับเพียงรายการสิ่งของซึ่งถูกพิมพ์มา…”

“ทุกวันนี้ หนึ่งในรายการที่ระบุมามีหนังสือรวมบทกวี เรื่อง อเมริกัน ไวลด์ฟลาวเวอร์ส (American Wildflowers) และ เดอะ เพนกวิน บุค ออฟ เฟรนช์ โพเอทรี (The Penguin Guide of French Poetry)

แหล่งข่าวกล่าวต่อว่า “สำหรับสุขภาพของเธอ ข้อมูลเดียวที่ฉันมี คือ เจ้าหน้าที่เรือนจำบอกว่าเธอสบายดี”

ดร.เมียว ยุนต์ โฆษกพรรคเอ็นแอลดี บอกกับบีบีซีว่า เป็นเรื่องยากที่จะรู้ว่าซูจียังมีชีวิตอยู่หรือมีสุขภาพแข็งแรงหรือไม่ หลังจากถูกตัดขาดจากโลกภายนอกมานานกว่า 1,700 วัน นับตั้งแต่เธอถูกจับกุม

ส่วนอดีตผู้ช่วยคนหนึ่งของซูจีกล่าวกับบีบีซีว่า “เราไม่เชื่อสิ่งที่กองทัพพูด แต่เรามีความเชื่อทางจิตวิญญาณว่าเธอยังมีชีวิตอยู่”

ที่มาของภาพ : Sai Aung Min / AFP by strategy of Getty Photos

พรรคของซูจีสามารถเคลื่อนไหวในเมียนมาได้ไหม ?

รัฐบาลทหารเมียนมายุบพรรคสันนิบาตแห่งชาติเพื่อประชาธิปไตยของออง ซาน ซูจี หลังจากพรรคไม่ลงทะเบียนใหม่เป็นพรรคการเมืองในปี 2023

นอกจากนี้ พรรคการเมืองอื่น ๆ อีกบางพรรคก็ถูกยุบเช่นกัน

กองทัพเมียนมาได้แก้ไขกฎหมายเกี่ยวกับการจดทะเบียนพรรคการเมืองบางมาตรา เพื่อกีดกันไม่ให้บางพรรคเข้าร่วมการเลือกตั้งในอนาคตได้

เมื่อวันที่ 16 ธ.ค. ที่ผ่านมา กองทัพระบุว่าได้จับกุมผู้เคลื่อนไหวมากกว่า 120 คน ภายใต้ระเบียบที่เรียกว่า “กฎหมายคุ้มครองการเลือกตั้ง” (Election Protection Legislation)

ซูจีมีบทบาทอย่างไรในการแก้ต่างข้อกล่าวหาเกี่ยวกับการฆ่-าล้างเผ่าพันธุ์?

ที่มาของภาพ : Reuters

ในปี 2019 ออง ซาน ซูจี เดินทางไปยังศาลยุติธรรมระหว่างประเทศ ณ กรุงเฮก ในฐานะหัวหน้ารัฐบาลที่มาจากการเลือกตั้งของเมียนมา

เธอได้ทำหน้าที่แก้ต่างให้กับเมียนมาจากข้อกล่าวหาการฆ่-าล้างเผ่าพันธุ์ชาวโรฮิงญา ซึ่งเป็นชนกลุ่มน้อยชาวมุสลิม

ซูจีปฏิเสธว่าไม่มีการฆ่-าล้างเผ่าพันธุ์ต่อชาวโรฮิงญา โดยอธิบายว่าความรุนแรงดังกล่าวเป็นเพียงความขัดแย้งภายในประเทศ และกล่าวว่าหากมีอาชญากรรมใด ๆ เกิดขึ้นจะถูกจัดการโดยระบบยุติธรรมของเมียนมาเอง

เธอกล่าวด้วยว่า กำลังดำเนินการเพื่อหาทางออกในระยะยาว

นี่ถือเป็นการเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่สำหรับผู้นำพรรคสันนิบาตแห่งชาติเพื่อประชาธิปไตย ซึ่งเคยถูกนานาชาติยกย่องว่าเป็นสัญลักษณ์แห่งสันติภาพมานานหลายทศวรรษ

ก่อนเข้าร่วมรัฐบาล ซูจีเคยเรียกร้องให้มีการเลือกตั้งเสรี ขณะที่บางครั้งเธอต้องใช้ชีวิตภายใต้การกักบริเวณในบ้าน หรือถูกควบคุมอย่างเข้มงวด

ที่มาของภาพ : Danish Siddiqui / Reuters

ชาวโรฮิงญาพูดถึงซูจีอย่างไร ?

ตุน ขิ่น ประธานองค์กรโรฮิงญาแห่งพม่า ซึ่งเป็นกลุ่มที่บันทึกสถานการณ์ความเดือดร้อนของชาวโรฮิงญา บอกกับบีบีซีว่า ซูจี “เคยปกป้องกองทัพเมียนมา ก่อนที่จะมีคดีในศาลยุติธรรมระหว่างประเทศ… เธอปฏิเสธอย่างแข็งขันในสิ่งที่กองทัพเมียนมากำลังทำอยู่”

ที่มาของภาพ : Reuters

“ออง ซาน ซูจีได้รับการสนับสนุนจากนานาชาติ เพราะเธอถูกมองว่าเป็นผู้ปกป้องสิทธิมนุษยชนอย่างกล้าหาญ” เขากล่าว

“เมื่อเธอไปที่ศาลโลกและแก้ต่างให้กับกองทัพเมียนมา เธอกลายเป็นที่รู้จักในฐานะบุคคลที่สนับสนุนสิทธิมนุษยชนสำหรับคนบางกลุ่ม แต่กลับปกป้องการฆ่-าล้างเผ่าพันธุ์ต่อชาวโรฮิงญา”

มีการพูดถึงความชอบธรรมของการเลือกตั้งอย่างไรบ้าง?

ที่มาของภาพ : Reuters

พรรคเอ็นแอลดีบอกว่าหากประชาคมระหว่างประเทศยอมรับการเลือกตั้งครั้งนี้ มันจะเป็นการส่งสัญญาณว่ากองทัพสามารถโค่นล้มรัฐบาลที่มาจากการเลือกตั้งตามระบอบประชาธิปไตย รวมถึงสามารถจับกุมและคุมขังผู้นำทางการเมือง และยุบพรรคที่ชนะการเลือกตั้งได้

อลัน เคลเมนต์ส นักวิเคราะห์เกี่ยวกับเมียนมา บอกกับบีบีซีว่า เขาเชื่อว่าซูจีและผู้นำทางการเมืองคนอื่น ๆ ควรถูกปล่อยตัว

“ประชาชนเมียนมาลงคะแนนเสียงอย่างท่วมท้นให้กับผู้นำที่ กองทัพ จับกุมไว้ รวมถึงประธานาธิบดีวิน มยินต์ ดังนั้นควรปล่อยพวกเขาและให้พวกเขากำหนดสิ่งที่เป็นประโยชน์สูงสุดต่อประชาชนที่มอบอำนาจให้พวกเขา” อลัน กล่าว

องค์กรระหว่างประเทศมีความเห็นอย่างไรต่อการเลือกตั้งครั้งนี้ ?

ที่มาของภาพ : Chalinee Thirasupa / ADFP by strategy of Getty Photos

ในเดือน ต.ค. อันโตนิโอ กูเตอร์เรส เลขาธิการสหประชาชาติ กล่าวว่า “ผมไม่คิดว่ามีใครเชื่อว่าการเลือกตั้งครั้งนี้จะเสรีและเป็นธรรม” หรือ “ช่วยแก้ปัญหาของเมียนมาได้”

คาจซา ออลลองเกรน ผู้แทนพิเศษด้านสิทธิมนุษยชนของสหภาพยุโรป เรียกการเลือกตั้งครั้งนี้ว่าเป็น “กระบวนการที่สนับสนุนระบอบทหาร”

เธอกล่าวว่าการส่งผู้สังเกตการณ์ระหว่างประเทศจะ “ไม่สร้างความแตกต่างใด ๆ”

ที่มาของภาพ : Reuters

ทางการฟิลิปปินส์บอกกับบีบีซีว่าตัวแทนจากสถานทูตของตนจะเข้าร่วมสังเกตการณ์การเลือกตั้งครั้งนี้

นักการทูตต่างชาติบอกกับบีบีซีว่าตัวแทนจากลาว กัมพูชา และเวียดนามจะส่งผู้สังเกตการณ์ด้วยเช่นกัน

เนย์ โพน ลัต โฆษกของรัฐบาลพลัดถิ่นที่จัดตั้งโดยนักการเมืองที่ถูกกองทัพเมียนมาโค่นอำนาจ บอกกับบีบีซีว่า “ประชาชนได้แสดงเจตจำนงของตนไปแล้วในการเลือกตั้งปี 2020”

เขากล่าวเสริมว่า “สถานการณ์ปัจจุบันของประธานาธิบดีวิน มยินต์ (ซึ่งถูกปลดจากตำแหน่งในการรัฐประหาร) และที่ปรึกษาแห่งรัฐ ออง ซาน ซูจี นั้นน่ากังวลอย่างยิ่ง”

ที่มาของภาพ : Nyein Chan Naing / EPA / Shutterstock

ในช่วงกลางเดือน ธ.ค. ที่ผ่านมาสถานีโทรทัศน์เอ็นเอชเค (NHK) ของญี่ปุ่น สอบถามเกี่ยวกับข้อครหาที่ระบุว่าการเลือกตั้งไม่เสรีและไม่เป็นธรรม ไปยัง พล.อ.ซอ มิน ตุน โฆษกรัฐบาลทหาร

เขาตอบว่า “สิ่งสำคัญคือการจัดตั้งรัฐบาลในเมียนมาและให้ประชาชนเมียนมาลงคะแนนเสียง ส่วนประชาคมระหว่างประเทศจะพอใจหรือไม่ ไม่ใช่เรื่องของเรา”

ที่มาของภาพ : Sirachai Arunrugstichai / Getty Photos