เหตุใดประเทศในแอฟริกามองว่าแผนที่แบบเมอร์เคเตอร์ เป็น “การบิดเบือนข้อมูลครั้งใหญ่ที่สุดในประวัติศาสตร์”

Article Data

• • Creator, ซานติอาโก วาเนกัส
  • Characteristic, บีบีซีนิวส์ มุนโด
• 23 สิงหาคม 2025, 14:18 +07

สหภาพแอฟริกา (The African Union) ซึ่งเป็นองค์กรที่รวมประเทศในทวีปแอฟริกาทั้งหมดไว้ด้วยกัน ได้เข้าร่วมแคมเปญรณรงค์เมื่อวันจันทร์ที่ผ่านมา (18 ส.ค.) เพื่อเรียกร้องให้ยุติการใช้แผนที่โลกแบบเส้นโครงแผนที่เมอร์เคเตอร์ (Mercator projection)

แคมเปญนี้มีชื่อว่า “คอร์เรค เดอะ แมป (Correct The Design – อาจแปลเป็นไทยได้ว่า แก้ไขแผนที่)” ซึ่งมีเป้าหมายเพื่อป้องกันไม่ให้รัฐบาล องค์กร โรงเรียน และ บริษัทต่าง ๆ แสดงภาพทวีปแอฟริกาให้มีขนาดเล็กกว่าความเป็นจริง

“มันอาจดูเหมือนเป็นแค่แผนที่ แต่จริง ๆ แล้วไม่ใช่เลย” เซลมา มาลิกา ฮัดดาดี รองประธานคณะกรรมาธิการสหภาพแอฟริกา กล่าวกับสำนักข่าวรอยเตอร์

เส้นโครงแผนที่แบบเมอร์เคเตอร์ถูกคิดค้นขึ้นในศตวรรษที่ 16 โดยนักทำแผนที่ชาวยุโรปชื่อว่า เจอราร์ดุส เมอร์เคเตอร์ โดยระบบแผนที่นี้แสดงให้เห็นว่าดินแดนที่อยู่ใกล้ขั้วโลก เช่น อเมริกาเหนือและยุโรป มีขนาดใหญ่กว่าความเป็นจริง เมื่อเทียบกับพื้นที่ใกล้เส้นศูนย์สูตร เช่น แอฟริกา และอเมริกาใต้

นี่คือวิธีที่เมอร์เคเตอร์ใช้ในการแก้ปัญหาทางคณิตศาสตร์ นั่นคือการแสดงภาพของโลกที่เป็นทรงกลมลงบนพื้นผิวที่แบนราบ

Skip ได้รับความนิยมสูงสุด and continue discovering outได้รับความนิยมสูงสุด

End of ได้รับความนิยมสูงสุด

แคมเปญ “Correct The Design” ส่งเสริมให้มีการใช้แผนที่แบบใหม่ที่เรียกว่า “อีเควิล เอิร์ธ (Equal Earth – อาจแปลไทยได้ว่า โลกที่เสมอภาคกัน)” ซึ่งสะท้อนขนาดของทวีปต่าง ๆ ได้อย่างแม่นยำมากกว่า

แผนที่โลกที่ใช้การฉายภาพแบบเมอร์เคเตอร์เป็นรูปแบบมาตรฐานในแอปพลิเคชันต่าง ๆ เช่น กูเกิล แมปส์ (Google Maps) และมีแนวโน้มว่าจะเป็นสิ่งที่หล่อหลอมภาพจำของผู้คนต่อโลกมากกว่าสิ่งอื่นใด

“ตลอดเวลากว่า 450 ปี พื้นฐานความเข้าใจของพวกเราที่มีต่อแอฟริกาและโลก มาจากแผนที่ที่ผิดพลาด” เว็บไซต์ของแคมเปญ Correct The Design ระบุไว้

ความเคลื่อนไหวนี้ให้เหตุผลว่าการบิดเบือนขนาดของทวีปต่าง ๆ บนแผนที่ เป็นปัญหาเกี่ยวกับ “อำนาจและการรับรู้”

ด้านผู้อำนวยการบริหารของ แอฟริกา โน ฟิลเตอร์ (Africa No Filter) ซึ่งเป็นหนึ่งในองค์กรที่อยู่เบื้องหลังแคมเปญรณรงค์นี้ ได้เรียกแผนที่แบบเมอร์เคเตอร์ว่า “การบิดเบือนข้อมูลครั้งใหญ่ที่สุดในประวัติศาสตร์”

ปัญหาด้านคณิตศาสตร์

ในทางคณิตศาสตร์การฉายภาพพื้นผิวโค้งของโลกลงบนพื้นผิวแบน เช่น กระดาษหรือหน้าจอได้อย่างสมบูรณ์แบบนั้นเป็นไปไม่ได้

ด้วยเหตุนี้ แผนที่โลกที่อยู่ในรูปแบบแบนทั้งหมดจึงมีความบิดเบือนอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ โดยขนาด รูปร่าง และตำแหน่งของทวีปต่าง ๆ จะเปลี่ยนแปลงไปตามเทคนิคที่ใช้ในการสร้างแผนที่

ตลอดหลายศตวรรษที่ผ่านมา นักทำแผนที่ต่างตระหนักถึงปัญหานี้ และได้เลือกวิธีแก้ไขตามวัตถุประสงค์ของการใช้แผนที่นั้น ๆ

เมอร์เคเตอร์ได้สร้างแผนที่ฉบับที่มีชื่อเสียงของเขาขึ้นมา โดยมีเป้าหมายเพื่อการเดินเรือโดยเฉพาะ ซึ่งทำให้แผนที่ของเขากลายเป็นรูปแบบที่ได้รับความนิยมมากที่สุดในประวัติศาสตร์

ด้วยแผนที่โลกของเขา นักเดินเรือสามารถกำหนดทิศทางของเข็มทิศที่จะใช้เดินทางจากจุดหนึ่งไปยังอีกจุดหนึ่งได้

ปัญหาของแผนที่แบบเมอร์เคเตอร์ คือ มันขยายขนาดของประเทศที่อยู่ห่างจากเส้นศูนย์สูตรให้ดูใหญ่เกินจริง

สิ่งนี้เกิดขึ้นเพราะเป็นการฉายภาพแบบทรงกระบอก ซึ่งแสดงเส้นลองจิจูดให้เป็นเส้นขนานที่มีระยะห่างเท่ากัน ทั้งที่ในความเป็นจริง เส้นลองจิจูดจะบรรจบกันที่ขั้วโลก อันหมายความว่าระยะห่างระหว่างเส้นจะลดลง เมื่อเคลื่อนออกจากเส้นศูนย์สูตร

ความบิดเบือนที่เป็นลักษณะเฉพาะของแผนที่แบบเมอร์เคเตอร์ทำให้ กรีนแลนด์และแอฟริกาดูมีขนาดใกล้เคียงกัน ทั้งที่ในความเป็นจริง แอฟริกามีขนาดใหญ่กว่าประมาณ 14 เท่า

ส่วนบราซิลมีขนาดใหญ่กว่ารัฐอะแลสกาของสหรัฐอเมริกาถึง 5 เท่า แม้ว่าทั้งสองจะดูมีขนาดใกล้เคียงกันบนแผนที่ดังกล่าวก็ตาม

ที่มาของภาพ : Getty